Τετάρτη 30 Νοεμβρίου 2011

Το σιτάρι με τα λευκά αγάνια που έγινε μαυραγάνι


H Λήμνος από την αρχαιότητα ήταν ένα νησί αυτάρκες.Στο πλούσιο έδαφος της μπορούσαν να αναπτυχτούν σχεδόν όλες οι φυτικές καλλιέργειες. 
Aπό αμπέλια ως σιτηρά κι όσπρια.Εξάλλου ακόμα και την ονομασία της, την οφείλει στην ομηρική λέξη «λήιον» που σήμαινε σπαρμένο χωράφι.
Τον 5ο π.Χ. αιώνα η Λήμνος υπήρξε ο σιτοβολώνας της Αθήνας, ενώ στα βυζαντινά χρόνια θα γίνει ο σιτοβολώνας της Βασιλεύουσας.
Η Λήμνος παλαιότερα καλλιεργούσε μια άλλη ποικιλία σιταριού, το ονομαστό « λήμνο», το οποίο έδινε και το εξαιρετικό «αλεύρι Λήμνου».Πρόκειται για ένα είδος σκληρού σίτου,το οποίο μνημονεύεται από τον Αριστοτέλη.
Δυστυχώς η ποικιλία αυτή έχει σταματήσει πια να καλλιεργείται στη Λήμνο,παρόλο που συνεχίζει να φέρει την επωνυμία «Λήμνου».
Τα τελευταία χρόνια άρχισε να  επανακαλλιεργείται,μια άλλη παλιά προπολεμική ποικιλία,το «μαυραγάνι».
Το μαυραγάνι έφεραν στο νησί, γύρω στα 1930 οι Ιταλοί αρχαιολόγοι, που τα χρόνια εκείνα, έκαναν ανασκαφές στην Ηφαιστεία και στην Πολιόχνη.
Ο σπόρος που έδωσαν οι Ιταλοί στους Λημνιούς,  ήταν το Senatore Cappelli[1], ένας σπόρος σκληρού σίτου,τον οποίο είχαν φέρει στην Ιταλία από την Τυνησία στα 1915, είχε λευκά αγάνια(μουστάκια) και  τον καλλιεργούσαν στη Σικελία.
Ο σπόρος του Senatore Cappelli στη Λήμνο βρήκε το ιδανικό, πρόσφορο έδαφος για την καλλιέργεια του.Μόνο που το έδαφος της Λήμνου χρωμάτισε τα αγάνια και τα έκανε από λευκά, μαύρα.
Γι αυτό κι ονομάστηκε «μαυραγάνι».
Πριν από μερικά χρόνια  στο Άγιο Όρος, στη μονή Καρακάλου[2],μέσα σε ένα πιθάρι βρέθηκε παλιός σπόρος από το μαυραγάνι που προπολεμικά καλλιεργούνταν στη Λήμνο.
Έτσι άρχισε η επανακαλλιέργεια του μαυραγανιού κυρίως στην Ανατολική Λήμνο.
Το «Μαυραγάνι Λήμνου» είναι ένα σιτάρι ύψους 1,30 – 1,40, έχει μικρό στάχυ με πολλά μαύρα άγανα και δίνει σε συμβατή καλλιέργεια γύρω στα 250 κιλά το στρέμμα.
Το αλεύρι που παράγεται από το μαυραγάνι, δίνει ένα κίτρινο αλεύρι που μοιάζει με ψιλή σιμιγδάλι.
Το ψωμί που φτιάχνεται με αλεύρι από μαυραγάνι είναι νοστιμότατο.
Ευαγγελία Χ.Λιάπη


[1] Ο αρχέγονος σπόρος ήταν ο S.Capelli τον οποίο έφερε στην Ιταλία από την Αφρική στα 1915 ο καθηγητής Tucci.Μετά από σαράντα χρόνια καλλιέργειας του S.Capelli,(1915-1955),στα 1955 δημιουργήθηκε το Capeiti 8.Για αυτό το λόγο, ορισμένοι αποκαλούν το μαυραγάνι της Λήμνου ποικιλία του Capeiti.
[2] Τα μοναστήρια του Αγ.Όρους, σχεδόν μέχρι και τη δεκαετία του 1970, προμηθευόταν  όσα  τρόφιμα  χρειάζονταν για τη διαβίωση τους από τα μετόχια που είχαν  στη Λήμνο.Έτσι βρέθηκε και ο σπόρος στη μονή Καρακάλου.

Παρασκευή 25 Νοεμβρίου 2011

Ο Κερίμ Αγάς κι η Λήμνος




Ένα δημοτικό τραγούδι,το οποίο συναντάμε μόνο στη Λήμνο, είναι το τραγούδι που αφηγείται την ιστορία του Κερίμ[1] Αγά.
Σύμφωνα με τον ανώνυμο λαικό αοιδό, στα 1669 μ.Χ. ο Κερίμ Αγάς καταδυνάστευσε τους κατοίκους της Λήμνου με τη βαριά φορολογία, που είχε θεσπίσει.

Κερίμ Αγά Παραλλαγή Ι
 «Στα χίλια εξακόσια και στο ’ξηνταεννιά              
το πήρε τ’ αγαλίκι  με την παλικαριά
το Χάρτη, το Ντοβλέτι[2], τα χρόνια δεκαεφτά
Κερίμ Αγά βουλήθει καράβι ν’ αρματώσει
μα έξαφνα τον ήρθε οτ’ δεν θα τα γλιτώσ’
Αυτός ο Χατζή Γιώργης πήγε τα μπουγιουρντιά[3]
 να κατεβεί η αρμάδα από δεξά μεριά
Και τον πασά τον λέει γλυκά το’νε μιλά:
-πε το ψωμί τ’ μη φας, πε τον καφέ τ’ μην πιεις
γιατί θα σε μαγέψει και πίσω θα διαβείς.
Και ο πασάς ρωτούσε, σαν τι λογιός είναι;
-μαύρος είναι στο φως, καμπούρης στο κορμί
και δόντια που δεν είχε[4] να φάγει το ψωμί
Η αρμάδα κατεβαίνει π’ τα όρη, π’ τα βουνά
Κερίμ Αγάς τη βλέπει, πέφτει λιγοθυμά
Η Αϊσέ Καντίν5] τον βρέχει με ξύδια, με νερά
η Αϊλέ Χανούμ τρέχει και τον παρηγορά
-Ας πάνε χίλια γρόσια και εκατό πουγκιά
πάλι αγάδες θα ’σαστε σε τούτο το ραγιά.
Γράφει γραφή, στέλνει γραφή και μπουγιουρντί,
στον Πέτασο να πάει και ’κει ν’ αναγνωθεί
Σαράντα μπακλαβάδες και εκατό πουγκιά,
τα βάζουν και τα στέλνουν πεσκέσι τον Πασά
Και πίσω τα γυρίζουν πουγκιά και μπακλαβά.
Κερίμ Αγάς το νιώνει δεν είν’ καλή δουλειά
Επάνω απ’ το κιόσκι μα ν’ ως κι’ α στο γιαλό
Κερίμ Αγάς γυρίζει σαν πρόβατο λωλό
Μαζεύτηκε τ’ ασκέρι, ούλη η φτωχολογιά
και γέμισε το κάστρο και μέσα τα Τσαρσά
και βγήκαν και φωνάξαν και τσ’ άκ’σαν σαν πουλιά:
-Για πάρε μας αφέντη, για πάρε μας πασά
γιατί χουζούρ’[6] δεν έχουμε πε τούτον τον Ζορμπά
πέντε χρονών τ’ αγόρι χαράτσ’ επαίρνε το
εννιά χρονών κορίτσι, στο πλάι παίρνε το
-Δεν σ’ είπα κύρη Μπέη Χασάν πασά παιδί
ζουλούμια[7] να μην κάνεις σε τούτο το νησί;
-Ψέμα το λεν αφέντη μ’ και μην μπιστεύεσαι
ψέμα το λεν αφέντη μ’, αυτοί ’ναι Καστρινοί[8]
-Αλ’σίδες στα ποδάρια, αλ’σίδες στο λαιμό
και μπουκαγιά[9] στα χέρια να μαρτυρήσ’ το βιό
-Στη σκάλα π’ ανεβαίνει έχ’ έναν κουμπαρά
μ’ αν έχ’ χιλιάδες λίρες, γρόσια και φλουριά
πάρτε τα να τα πάρετε, ντύστε και τα ορφανά[10]
Δεν θέλουν μόν’ τα γρόσια, μαζί και τα φλουριά
θέλουν και το κεφάλι ’ς να πάμε τον πασά
Τ’ Κερίμ Αγά τα γρόσα και (τ’) Ντ(ε)λερή το βιό,
τα πήραν οι φρεγάδες και πάνε για τη Χιό[11]
Κερίμ Αγά Παραλλαγή ΙΙ
Φιργάδα κατιβαίνει στης Λήμνους τα νιρά,
Κιρίμ-αγάς τη βλέπει, πέφτει λιγουθυμά.
Μαζώχτηκαν ου κόσμους κι ούλ’ η φτουχουλουγιά,
δε κλάψαν σαν αηδόνια, μο κλάψαν σαν πουλιά.
-Για πάρι μας, αφέντη, για πάρι μας, πασά,
κι οι μεις ριχάτ’ δεν έχουμ’ ’πι τούτουν του ζουρμπά.
Δέκα χρουνό κουρίτσι στου πλάι παίρνει του,
δέκα χρουνών αγόρι χαράτσι παίρνει του.
-Δε σ’ είπα, βρε ζαμπίτι, δε σ’ είπα βρε ζουρμπά,
χαράτσι να μην παίρνεις δέκα χρουνών πιδιά;
Κι συ πας κι του παίρνεις χαράτσα διπλουτά,
αλ’ σίδα στα πουδάρια κι αλ’ σίδα στου λιμό.
Στη σφίδα ’νι τα γρόσα, στου κιούπι τα φλουριά,
για πάριτι κι αφήτι κι τ’ αρφανά πιδιά.
Κι αφήτι μι να ζήσου ακόμα μια χρουνιά,
να πάγου στην αγάπ’ μ’ κι δε τη γλέπου πλια.
Ο Κερίμ ή Κιρίμ Αγά, ήταν ο Τούρκος διοικητής της Λήμνου σύμφωνα με το δημοτικό τραγούδι.Τυραννούσε τους Λημνιούς, με τους ασήκωτους φόρους που είχε καθιερώσει  και γενικότερα με τις αυθαιρεσίες του.
Όταν ο Σουλτάνος έμαθε για τις αυθαιρεσίες του Κερίμ, έστειλε με πλοίο φρουρά, με σκοπό,   να συλλάβει τον Κερίμ και να το μεταφέρει στη Τουρκία για να δικαστεί.
Ο Κερίμ σύμφωνα με το δημοτικό τραγούδι της Λήμνου άκουσε τη συμβουλή της συζύγου του κι επιχείρησε, να  εξαγοράσει τη φρουρά,  πληρώνοντας τους με λίρες, γρόσια και φλουριά.
Τον πλούτο του ο Κερίμ τον έκρυβε  μέσα σε κιούπια και σφίνες.
Ο πασάς[12] όμως αρνήθηκε το παρά του Κερίμ κι άκουσε το λαό της Λήμνου, ο οποίος τον ενημέρωσε για την βαριά φορολογία.
Αναφέρεται ότι κεφαλικό φόρο πλήρωναν ακόμα και τα ανήλικα παιδιά. 
Έτσι ο πασάς συνέλαβε τον Κερίμ και τον οδήγησε στη Τουρκία, για να τον τιμωρήσει ο Σουλτάνος.
Ο λαός της Λήμνου με το τραγούδι αυτό εκφράζει την ικανοποίηση του για την ηθική του δικαίωση.
Δεν γνωρίζουμε αν το πραγματικό όνομα του κακοδιαχειριστή Αγά ήταν πράγματι Κερίμ ή κάποιο άλλο.
Ιστορικά έχουμε πληροφορίες ότι γύρω στα 1700 ντερεμπέης της Σαμψούντας είναι ο Κερίμ αγάς.Θεωρήθηκε ένας από τους πιο σκληρούς και βάναυσους Τούρκους, ο οποίος επιχείρησε βίαια να αλλαξοπιστήσει τους Χρστιανούς.
Η λαική μούσα της Λήμνου πιθανότατα να ταύτησε αυτά τα δυο πρόσωπα για να τονίσει, μέσα από την ποιητική υπερβολή, τους αβάσταχους φόρους και τη φτώχεια  που πέρασαν οι Λήμνιοι κατά τη διάρκεια της οθωμανικής κυριαρχίας.

Ευαγγελία Χ.Λιάπη

[1]Κερίμ στα τουρκικά σημαίνει ένδοξος,λαμπρόςς,γενναιόδωρος. Σε άλλες παραλλαγές αποκαλείται  Γκερίμ, ή Τσερίμ.
[2] Εννοεί  την Κυβέρνηση.
[3] Σημαίνει τις διαταγές, τα χαρτιά, τις εντολές ή οδηγίες.
[4] Σε άλλη παραλλαγή αναφέρεται «που δεν έχει».
[5] Στην τουρκική γλώσσα «καντίν» σημαίνει σύζυγος,γυναίκα.
[6]Σημαίνει ανάπαυση, ηρεμία.
[7] Εννοεί τις απάνθρωπες πράξεις.
[8] Η Μύρινα παλαιότερα ονομαζόταν Κάστρο,εξού και οι κάτοικοι Καστρινοί.
[9] Σε μια άλλη παραλλαγή αναφέρεται η λέξη «χειροπέδες».
[10]Ή  «πάρτε και δαύτα πάρτε τα και ’φήστε και τ’ ορφανά».
[11] ή «τ’ Κερίμ Αγά τα γρόσα και τον Κερίμ αγά μαζί και τ’ Ντελερή το βιό, τα παίρναν οι φρεγάδες και πάνε για τη Χιό
[12] Ο αρχηγός της φρουράς που πήγε να συλλάβει τον Κερίμ.

Σάββατο 19 Νοεμβρίου 2011

Τα Θέρμα



Στην περιφέρεια του χωριού Κορνού της Λήμνου, βρίσκονται οι ιαματικές θερμές πηγές, γνωστές ως «Θέρμα».
Ο Χασάν Χατζή Τσεζάερλη,αμέσως μετά τα Ορλωφικά, έλαβε από το Σουλτάνο τον τίτλο του Γαζή και διοικητή της Λήμνου κι έγινε Καπετάν Πασάς[1].
Επειδή όμως ο Χασάν Χατζή Τσεζάερλη ευθυνόταν για τον απαγχονισμό του μητροπολίτη Λήμνου, του Ιωακείμ του Χίου και το θάνατο των 300 προκρίτων, από τύψεις προς τους φιλήσυχους λημνιούς, έφτιαξε μια σειρά από δημόσια έργα.
Το πιο γνωστό από τα έργα που έκανε ο Χασάν Χατζή Τσεζάερλη, ήταν τα «Θέρμα[2]» ή αλλοιώς «θερμαί πηγαί[3] του Ηφαίστου», όπως θα μετονομαστούν στη συνέχεια, στην ομώνυμη τοποθεσία λίγο έξω από το Κορνό.
Η κρήνη χτίστηκε με δωρεά του Χασάν Χατζή Τσεζάερλη στα 1783 σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή.
«Με δυο στίχους καθαρούς και με στοιχεία άστικτα  σαν τον ήλιο…ηξιώθης να δημιουργήσεις την ιστορία σου. Αι θερμαί πηγαί της Λήμνου με το ύδωρ των εχάρισαν ίασιν και υγείαν εις τον αιώνα μας. Ο νικητής και Θριαμβευτής του Αιγαίου Πελάγους Ναύαρχος Χασάν Πασάς εγράφη εν έτει 1195(1783 μ.Χ.»)
Στην περιοχή του Κορνού ζούσαν στα 1770 πλούσιοι Τούρκοι γαιοκτήμονες  οι οποίοι μετά τη δωρεά του Χασάν Χατζή Τσεζάερλη, επιστατούσαν και εκμεταλλεύονταν τα χαμάμ και τα ιαματικά νερά.
Οι Τούρκοι ανακαίνισαν το χαμάμ το 1839.Οι Οθωμανοί αποκαλούσαν τα Θέρμα, Lidja (=Λίτζα).
Αναφέρει ο Louis De Launay στο έργο του «Chez les Grecs de Turquie», που εκδόθηκε στο Παρίσι το 1897 για τις θερμές πηγές του Κορνού.
«Πρόκειται για το χείλος ενός μεγάλου γεωλογικού ρήγματος στο έδαφος, από το οποίο βγαίνει στο φως της ημέρας η σπουδαία θερμή πηγή Λίτζα, όπου άλλοτε, σύμφωνα με το θρύλο, ο Ήφαιστος ήρθε να θεραπεύσει τους μώλωπες που υπέστη πέφτοντας από τον ουρανό. Σήμερα, στο μικρό κτίσμα που βρίσκεται εκεί, άντρες και γυναίκες, όπως σε όλα τα τουρκικά λουτρά, έρχονται σε διαφορετικές ημέρες. Την ημέρα των γυναικών είναι αρκετά διασκεδαστικό να βλέπεις να έρχονται, πάνω στα λευκά τους γαϊδουράκια που οδηγούν οι αγωγιάτες, κυρίες Τουρκάλες, που η ενδυμασία τους σε κάνει να αναπολείς τις ευγενείς πυργοδέσποινες του Μεσαίωνα. Φορούν ένα μακρύ φόρεμα που κυματίζει και πάνω στο λευκό κάλυμμα της κεφαλής που περιβάλλει το πρόσωπο (ακάλυπτο, εκτός από το στόμα), έχουν μια φαρδιά κορδέλα πράσινη ή κόκκινη, τυλιγμένη στο μέτωπο, που μοιάζει με διάδημα».
Η κρήνη ανακατασκευάστηκε στα 1908 με δαπάνη του αιγυπτιώτη Δημητρίου Χάμου σύμφωνα με τη μαρμάρινη επιγραφή της κρήνης. 
Η κρήνη στα Θέρμα είναι μια από τις πιο αγαπημένες κρήνες των λημνιών. 
Το νερό των Θέρμων έρχεται από βάθος 1200 μέτρων κι έχει θερμοκρασία  γύρω στους 44 βαθμών Κελσίου.
Οι «Θερμές πηγές» μέχρι το 1912 άνηκαν στο δήμο του Κορνού. 
Μετά την απελευθέρωση άρχισε να τα εκμεταλλεύεται η κοινότητα Κάστρου ενώ ταυτόχρονα ξεκίνησε δικαστική διαμάχη ανάμεσα στις δυο κοινότητες για την εκμετάλλευση των Θερμών υδάτων.
Το 1929 οι δυο κοινότητες προσέφυγαν στο Πρωτοδικείο Μυτιλήνης διεκδικώντας η κάθε κοινότητα για λογαριασμό της την εκμετάλλευση των πηγών.
Το δικαστήριο αποφάσισε τη συνδιαχείριση των πηγών του Ηφαίστου από τις δυο κοινότητες, Κάστρου[4] και Κορνού.
Ο περιβάλλοντας χώρος και τα παλιά τουρκικά χαμάμ έγινε μια προσπάθεια να αξιοποιηθούν στα 1928-30 από τον Αθανάσιο Βαφέα 
Ο Αθανάσιος Βαφέας ήθελε να φτιάξει ένα τουριστικό θέρετρο.
Επιχείρησε να φτιάξει ένα ξενοδοχειακό συγκρότημα με μπάρ, εστιατόριο και καζίνο αλλά τα προβλήματα ήταν πολύ μεγάλα.
Οι δυο κοινότητες με τις συνεχής διαμάχες δημιουργούσαν συνεχώς προβλήματα στο μισθωτή.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στη δικαστική διαμάχη του 1929 μόνο η κοινότητα Κάστρου πλήρωσε για δικαστικά έξοδα το ποσό των 10990 δραχμών.
Όταν με τη δικαστική απόφαση αποφασίστηκε η από κοινού διαχείριση των Θέρμων, η κοινότητα Κάστρου επένδυσε στο χώρο 1200 δραχμές για τη συντήρηση του χώρου!
Τελικά στις 8/2/1931 σε κοινή συνεδρία των δυο κοινοτήτων, Κάστρου και Κορνού, αποφασίστηκε η προκήρυξη δημοπρασίας του χώρου και των εγκαταστάσεων για 10 χρόνια, οι υπηρεσίες που θα παρέχονταν στους λουόμενους και το κόστος που θα πλήρωναν οι λουόμενοι στα Θέρμα.
Βασικός όρος στη μίσθωση, να μην κοπούν τα δένδρα που υπήρχαν στο χώρο.
Η μίσθωση θα άρχιζε από 1/5/1931 έως και 30/4/1941.
Ο Αθανάσιος Βαφέας ήθελε να φτιάξει στα Θέρμα ένα πρότυπο τουριστικό θέρετρο σαν εκείνα που υπήρχαν στην Αλεξάνδρεια. 
Σπατάλησε ολόκληρη την περιουσία του σε αυτό το όνειρο, το οποίο εμποδίστηκε από την αγραμματοσύνη, τον επαρχιωτισμό και τον εγωισμό των κοινοταρχών του Κάστρου και του Κορνού.
Το όνειρο του Βαφέα επιχείρησαν να υλοποιήσουν και τα δυο παιδιά του, Κωνσταντίνος και Όθωνας χωρίς δυστυχώς καμμιά επιτυχία.
Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής οι εγκαταστάσεις υπέστησαν μεγάλες καταστροφές. Επειδή μετά τον πόλεμο η συντήρηση ήταν πολυδάπανη, διορίστηκε υπάλληλος υπεύθυνος για τη λειτουργία του.
Τη δεκαετία του 1960,τα Θέρμα είχαν γίνει ένα μικρό ιαματικό θέρετρο που αγαπούσαν οι λημνιοί και πήγαιναν πολύ συχνά.
Όλοι σχεδόν οι λημνιοί πλούσιοι και φτωχοί περνούσαν από εκεί για λίγα ιαματικά λουτρά.
Πήγαιναν από τα χωριά κι έμεναν στα δωματιάκια που υπήρχαν, τέσσερα και πέντε άτομα μαζί κι έκαναν τα ιαματικά τους λουτρά.
Συνήθως έμεναν 5 ημέρες. Χαρακτηριστικό είναι το άρθρο στην εφημερίδα «Ταχυδρόμος» της Αλεξάνδρειας στις 10 Ιουλίου του 1966 με αναφορά στα ευεργετικά για την υγεία ιαματικά λουτρά της Λήμνου και για τη συνήθεια των κατοίκων να επισκέπτονται το χώρο.
Σήμερα οι εγκαταστάσεις έχουν αναπαλαιωθεί και λειτουργούν ξανά.
Τα θερμά ιαματικά λουτρά είναι ένα ιδιαίτερο κόσμημα για το νησί της Λήμνου.
Ευαγγελία Χ.Λιάπη



[1] Tουρκικός  τίτλος συνώνυμος του ναυάρχου.
[2] Ο περιηγητής Belon αναφέρει ότι στη περιοχή υπήρχαν λουτρά με θερμά λουτρά και χαμάμ ήδη από το 1548 και όλη τη περίοδο της τουρκοκρατίας. 
Το πιθανότερο είναι η πηγή να ήταν γνωστή ήδη από την αρχαιότητα. Ο Belon περιγράφει ότι υπήρχε ένα δωματιάκι όπου ξεντύνοντα κι ένας θολωτός θάλαμος όπου μέσα είχε μια μεγάλη πέτρινη μπανιέρα. Ο τουρκικός θολωτός θάλαμος σώζεται μέχρι σήμερα.
[3] Με το όνομα Θερμαί πηγαί, τα αναφέρει 1739 ο Pococke ενώ ο Choiseul-Gouffier στα 1785 τα αποκαλεί κι αυτός Therma.
[4] Την υπεράσπιση της κοινότητας Κάστρου είχε αναλάβει ο δικηγόρος Γεώργιος Καλδής.

Παρασκευή 18 Νοεμβρίου 2011

Έθιμα της Παναγιάς της Μεσοσπορίτισσας




Στη Λήμνο αποκαλούσαν τα Εισόδια της Θεοτόκου (21 Νοεμβρίου), Παναγιά της Μεσοσπορίτισσας ή για την ακρίβεια της Μισοσπορίτριγιας. Αποκαλούσαν τη Παναγιά Μεσοσπορίτισσα γιατί οι γεωργοί βρίσκονταν στο μέσον της σποράς.Οι λημνιοί γεωργοί πίστευαν ότι η σπορά έπρεπε να είχε γίνει καιρό[1] πριν, για να προλάβουν τα σπαρτά, να αναπτυχθούν και να μην τα καταστρέψει η κακοκαιρία. Αν ο γεωργός είχε σπείρει έγκαιρα, ο καιρός θα ευνοούσε τα σπαρτά, ώστε να αναπτυχθούν γρήγορα.Σε περίπτωση όμως που ο γεωργός καθυστερούσε και έσπερνε μετά τη γιορτή των Εισοδίων της Θεοτόκου, τα σπαρτά τότε καθυστερούσαν πολύ να αναπτυχθούν. Πίστευαν ότι θα έπρεπε να περάσουν τουλάχιστον σαράντα μέρες από τη γιορτή των Εισοδίων, για να αρχίσουν τα φυτά να μεγαλώνουν. Πίστευαν βαθιά ότι αν κάποιος φύτευε κάποιο φυτό την ημέρα της γιορτής της, η Παναγία θα το ευνοούσε.
Ευαγγελία Χ.Λιάπη 

 
Απολυτίκιο
Σήμερον της ευδοκίας Θεού το προοίμιον
Και της των ανθρώπων σωτηρίας η προκήρυξις
Εν  ναώ του Θεού τρανώς η Παρθένος δείκνυται
Και τον Χριστόν τοις πάσι προκαταγγέλεται
Αυτή και ημείς μεγαλοφώνως βοήσωμεν
Χαίρε της οικονομίας του Κτίστου η εκπλήρωσις.


[1] Στις 3 Νοεμβρίου, εορτή του Γεωργίου του Σποριάρη ή του Σποριού, τα παλαιά τα χρόνια οι λημνιοί πήγαιναν σπόρο στην εκκλησία για να τον ευλογήσει ο ιερέας και στη συνέχεια να τον σπείρουν.

Τρίτη 15 Νοεμβρίου 2011

«Make Limnos,not War»


Η εταιρία Bohemia_Interactive επανέρχεται και απαντάει στους Έλληνες πολιτικούς που δημιούργησαν θέμα για την έκδοση του ηλεκτρονικού παιχνιδιού arma3, με μπλουζάκια που φέρουν τη φράση «Make Limnos, not War». 

Το arma3 είναι ένα εικονικό παιχνίδι, το οποίο αγαπά ανά τον κόσμο εκατομμύρια παικτών.Στην καινούργια του έκδοση, που θα κυκλοφορήσει το 2012, επέλεξε το νησί της Λήμνου για να εξελιχτεί το μύθευμα σε φυσικό εικονικό περιβάλλον.

Το ηλεκτρονικό παιχνίδι «Arma 3» εξελίσσεται στα 2025 και σύμφωνα με το παιχνίδι εμφανίζει τη Λήμνο να έχει καταληφθεί από 200 Ιρανούς.
Οι πολιτικοί και οι διαχειριστές της Λήμνου αντί λοιπόν να πούνε μπράβο στην εταιρία Bohemia_Interactive που δωρεάν διαφήμιζε το νησί τους, άρχισαν τα παρατράγουδα.
 Μέχρι και επερώτηση στη βουλή έγινε για το θεαθήναι φυσικά και για να δημιουργήσουν ντόρο.
Επικαλέστηκαν ότι με το ηλεκτρονικό παιχνίδι Arma3 θίγονται ζητήματα εθνικής ασφάλειας.
Αποτέλεσμα των αντιδράσεων να αντιμετωπιστούν οι λημνιοί ως γραφικοί.
Ένα από τα πολλά σχόλια του διαδικτύου είναι και το ακόλουθο.
«Έκανα το φανταριλίκι μου στο αεροδρόμιο...θυμάμαι μια μέρα είχαμε λίγο τρέξιμο γιατί έπιασαν έξω στο δρόμο έναν Τούρκο με ένα φακό ίσα με το μπόι μου που τράβαγε φωτογραφίες. Δεν τον πήραν χαμπάρι οι δικοί μας (της αεροπορίας)...τυχαία πέρναγε ένα τζιπάκι του στρατού και τον είδαν. Συμφωνώ με τον Darkego, αν θέλουν να κάνουν κάτι δεν θα καταφύγουν στο παιχνίδι».
Σήμερα η εταιρία επανέρχεται με μπουζάκια που απεικονίζουν τη Λήμνο στα χρώματα της γαλανόλευκης σημαίας με τη φράση «Make Limnos, not War».
Δείγματα από τα μπουζάκια της εταιρίας Bohemia_Interactive υπάρχουν στην ιστοσελίδα:http://www.zazzle.com
Ελπίζω ότι δεν θα κάνουν επερώτηση και για τα μπλουζάκια…
Ευαγγελία Χ.Λιάπη

Κοντοπούλι


Το Κοντοπούλι[1] είναι ένα από τα πιο όμορφα χωριά της ανατολικής Λήμνου. 
Ο οικιστικός πυρήνας του χωριού σχηματίστηκε στα τέλη του 15ου αιώνα, ύστερα από μετακίνηση του πληθυσμού της Ηφαιστείας[2].Δεν είναι εξάλλου τυχαίο ότι στα περισσότερα από τα σπίτια του χωριού έχουν χρησιμοποιηθεί ως δομικό υλικό κολώνες από την αρχαία Ηφαιστεία.
Το Κοντοπούλι ήταν πάντα ο αγαπημένος προορισμός των περιηγητών.
Ο Pococke, το 1739, επισκέφτηκε το Κοντοπούλι και το σημείωσε ως Οντοπόλ, ενώ κατά την επίσκεψη του στα 1858, ο Conze, το κατέγραψε ως Kondopuli.
Το 19ο αιώνα το Κοντοπούλι(συνήθιζαν να το αποκαλούν και Κονδοπούλ’) εξελίσσεται σε ένα από τα σημαντικότερα κεφαλοχώρια της ανατολικής Λήμνου, χάρη στο πλούσιο κάμπο[3] του.
Στα 1892 άρχισε να χτίζεται ο μεγαλοπρεπής ναός του πολιούχου του χωριού, Αγίου Δημητρίου.
Το δημοτικό σχολείο του χωριού χτίστηκε το 1910 με δωρεές Αιγυπτιωτών.
Στις 14 Σεπτεμβρίου 1912, όταν υπογράφει η διακήρυξη της Ένωσης της Λήμνου με την ηπειρωτική Ελλάδα, αντιπρόσωπος του Κοντοπούλιου ήταν ο Σπύρος Παξιμαδάς.
Τον 20ο αιώνα το Κοντοπούλι εξελίσσεται σε εμπορικό κέντρο της ανατολικής Λήμνου.
Απόδειξη της εμπορικής κίνησης που εξελισσόταν στο Κοντοπούλ[4]ι είναι τα εντυπωσιακά εμπορικά καταστήματα του 20ου αιώνα που ακόμη  υπάρχουν στο χωριό.
Τα κτίρια αυτά, αποτελούν σήμερα ιστορικά μνημεία του χωριού. Τα περισσότερα όμως χρήζουν επιτακτικά άμεσης συντήρησης. 
Σε ένα aπό αυτά τα κτίρια το 1941 έδρευε η γερμανική Commadatour.
Το Κοντοπούλι έγινε πανελλαδικά γνωστό ως τόπος εξορίας.
Στο Κοντοπούλι έζησε ως εξόριστος για ένα διάστημα κι ο μεγάλος Έλληνας ποιητής Γ.Ρίτσος. Κατά την περίοδο της διαμονής του στο Κοντοπούλι[5] έγραψε το «Καπνισμένο Τσουκάλι» και το «Ημερολόγιο Εξορίας». .
Στη μεταπολεμική περίοδο, ο κάμπος του χωριού γέμισε με βαμβάκια. 
Τότε έγιναν μια σειρά από γεωτρήσεις(τρυπανιές τις αποκαλούσαν) και ανοίχτηκαν πολλά πηγάδια.
Το 1960 με την παρακμή της βαμβακοκαλλιέργειας, οι Κοντοπλιανοί πήραν το δρόμο της μετανάστευσης. 
Αρχικά προς το εξωτερικό κι αργότερα προς τα μεγάλα αστικά κέντρα της Ελλάδας.
Το Κοντοπούλι  σήμερα είναι ένα από τα ομορφότερα χωριά της Λήμνου.
Ο κάμπος του  εξακολουθεί ακόμα και σήμερα να καλλιεργείται.Το χωριό τείνει να ενωθεί με την Καλλιόπη, καθώς οι κάτοικοι χτίζουν στα χωράφια τους κι έτσι ελαχιστοποιούν την απόσταση που τα χωρίζει.
Ένας επιφανής Λήμνιος, που γεννήθηκε στο  Κοντοπούλι, ήταν ο Νικόλαος Παξιμαδάς. Ηγετικό στέλεχος του ΚΚΕ και δήμαρχος της Πετρούπολης για πέντε τετραετίες.
Ευαγγελία Χ.Λιάπη


[1] Ονομάστηκε έτσι από τον βυζαντινό γαιοκτήμονα Κοντόπουλο.Ο Κοντόπουλος δώρισε μέρος των κτημάτων του στη μονή Μεγίστης Λαύρας του Αγίου Όρους.
[2] «…καταστραφείσα υπό σεισμού η Ηφαιστία διεσκορπίσθησαν οι κάτοικοι εις τα πέριξ χωριά…» παπά-Αγγελής Μιχέλης(1934)
[3] Ο Hauttecoeur ,ο οποίος επισκέφτηκε το χωριό στα 1903, αναφέρει ότι στον πλούσιο κι έφορο κάμπο του χωριού, οι ντόπιοι καλλιεργούσαν σιτηρά, βαμβάκι, λινάρι και καπνό.
[4] Το Κοντοπούλι ήταν το κεφαλοχώρι, στο οποίο ερχόντουσαν κι έκαναν τις αγορές τους οι κάτοικοι από το Ρεπανίδι ,το Ρωμανού, τη Καλλιόπη, την Πλάκα και την Παναγιά.
[5] Στρατόπεδο Συγκέντρωσης Πολιτικών Κρατουμένων,Κοντοπούλι Λήμνου ,Δεκέμβριος 1948 - Φεβρουάριος 1949

Κυριακή 13 Νοεμβρίου 2011

O Άγιος Γρηγόριος o Παλαμάς κι η Λήμνος


 

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς είναι ένας από τους μεγαλύτερους θεολόγους της Ορθοδοξίας κι ο κυριότερος εκπρόσωπος του Ησυχασμού.
Όλη του η ζωή καθοδηγήθηκε από το Άγιο Πνεύμα και φωτίστηκε από το Άκτιστο θείο Φως.
Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη, το 1296.Γονείς του ο συγκλητικός Κωνσταντίνος και μητέρα του, η Καλλονή. Είχε ακόμα τέσσερα αδέλφια[1]. Μεγάλωσε μέσα στην αυτοκρατορική αυλή και μετά το θάνατο του πατέρα του, ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Ανδρόνικος Β’ Παλαιολόγος, φρόντισε για τη μόρφωση του Γρηγορίου.[2] 
Σε ηλικία 20 ετών εγκατέλειψε τα πάντα,πήγε στο Άγιο Όρος κι έγινε μοναχός. Εκεί ασκήτευε πολύ αυστηρά και προσευχόταν νυχθημερόν μετά δακρύων, λέγοντας «Φώτισον μου το σκότος».
Το 1326 έγινε ιερέας. Ο Γρηγόριος[3] έγινε ο υπέρμαχος και υποστηρικτής των Ησυχαστών έναντι του κακόβουλου μοναχού Βαρλαάμ από την Καλαβρία.[4]
Το 1347 Πατριάρχης Κωνσταντινούπολης ορίστηκε ο Ισίδωρος Βουχέρας μαθητής του Γρηγορίου. Ο Πατριάρχης Ισίδωρος, το Μάρτιο του 1347 χειροτόνησε το Γρηγόριο Παλαμά, Επίσκοπο της Θεσσαλονίκης.
Ο Γρηγόριος, επειδή δεν κατάφερε, να αναλάβει τον επισκοπικό θρόνο, λόγω αντιδράσεων των διοικούντων την πόλη της Θεσσαλονίκης, ήρθε στη Λήμνο, στην οποία παρέμεινε για σχεδόν δυο χρόνια.
Εκεί ο Γρηγόριος βοήθησε πολύ τους Λημνιούς. Την περίοδο αυτή στο νησί υπήρχε η επιδημία της πανώλης, η οποία σκόρπιζε το θάνατο.
Ο Γρηγόριος την περίοδο εκείνη έκανε πολλά θαύματα στη Λήμνο. Θεράπευσε θαυματουργικά διάφορους ασθενείς και σταμάτησε την εξάπλωση της επιδημίας, της πανώλης.
Επίσης δίδαξε στους Λημνιούς το βίο και τα θαύματα του Αγίου Δημητρίου[5].Η προσωπικότητα και η αγιοσύνη του ήταν τόσο μεγάλη ώστε ακόμα και οι Τούρκοι επεδίωκαν θεολογικές συζητήσεις με το Γρηγόριο.
Αρκετά από τα θεολογικά του έργα(60 τον αριθμό) τα συνέγραψε κατά την περίοδο της διαμονής το στο νησί της Λήμνου.
Όταν κάποια στιγμή αποφασίστηκε από τον Πατριάρχη, ότι έπρεπε να επιστρέψει στη Θεσσαλονίκη, οι Λημνιοί με πολύ μεγάλη λύπη τον αποχωρίστηκαν.
Ο Γρηγόριος ο Παλαμάς επέστρεψε για ένα σύντομο διάστημα στη Θεσσαλονίκη. Ακολούθησαν πολυτάραχα γεγονότα στη ζωή του ώσπου στις 14 Νοεμβρίου του 1359 παρέδωσε τη ψυχή[6] του στον Κύριο, σε ηλικία 65 ετών.
Ευαγγελία Χ.Λιάπη
Απολυτίκιο
Ορθοδοξίας ο φωστήρ, Εκκλησίας το στήριγμα και διδάσκαλε, των μοναστών η καλλονή, των θεολόγων υπέρμαχος απροσμάχητος, Γρηγόριε θαυματουργέ, Θεσσαλονίκης το καύχημα, κήρυξ της Χάριτος, ικέτευε διαπαντός σωθήναι τας ψυχάς ημών.

[1] Μετά το θάνατο του πατέρα τους ολόκληρη η οικογένεια ενεδύθει το μοναχικό σχήμα.
[2] Η μόρφωση του Γρηγορίου ήταν τέτοια που όταν μιλούσε το συνέκριναν με τον φιλόσοφο Αριστοτέλη. Πνευματικός του ήταν ο Θεόκλητος Φιλαδελφείας ο οποίος του δίδαξε τη Νοερά προσευχή.
[3] Για το Γρηγόριο ο Θεός είναι «Πύρ Καταναλίσκον»
[4] Με επιδέξιο τρόπο ο Βαρλαάμ είχε καταφέρει να διεισδύσει στους διάφορους κύκλους λογίων της Κωνσταντινούπολης και να κατηγορεί τους αγιορείτες μοναχούς κι ασκητές ως αιρετικούς.
[5] Σχεδόν σε όλα τα χωριά της Λήμνου υπάρχει και κάποιος ναός αφιερωμένος στον Άγιο Δημήτριο ως αποτέλεσμα της διδασκαλίας του Γρηγορίου του Παλαμά.
[6] Ο ανώνυμος συναξαριστής αναφέρει ότι το πρόσωπο του Γρηγορίου του Παλαμά κατά την κοίμηση του ακτινοβολούσε φως ως απόδειξη του Άκτιστου Φωτός.