Πέμπτη 28 Νοεμβρίου 2013

Έθιμα του Αγίου Ανδρέα

Ο πρωτόκλητος μαθητής του Ιησού, ο Άγιος Ανδρέας  ήταν από τη Βηθσαϊδά της Γαλιλαίας.Πατέρας του ήταν ο Ιωνάς.Όταν γνώρισε τον Ιησού έσπευσε στον αδελφό του Πέτρο και του ανήγγειλε: «Ευρήκαμεν τον Μεσσία».
Ο Άγιος Ανδρέας ο οποίος έφερε ελληνικό όνομα και σύμφωνα με τον Άγιο Επιφάνιο ήταν πράος κι ολιγόλογος, ήταν ένας απλός ψαράς ο οποίος με τη χάρη του Κυρίου μεταμορφώθηκε σε έναν ψαρά των ψυχών.
Μετά την Ανάσταση δίδαξε το ευαγγέλιο στις περιοχές της Μαύρης Θάλασσας.Μαρτύρησε με σταύρωση.
Στα χρόνια του Αγίου Κωνσταντίνου το λείψανο του Αγίου μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη.
Ο Άγιος Ανδρέας εορτάζει στις 30 Νοεμβρίου.Οι παλαιότεροι πίστευαν πως από την ημέρα αυτή το κρύο αντρειεύει. «Στους τριάντα Αι Αντριάς, αντρειεύει ο βοριάς».
Το κρύο συνδέεται και με τις τρεις επόμενες εορτές  του Δεκεμβρίου: Της Αγίας Βαρβάρας[1], του Αγίου Σάββα και του Αγίου Νικολάου. «Βαρβάρα βαρβαρώνει, Άγιος Σάββας σαβανώνει, Άγιος Νικόλαος παραχώνει».
Με τον Άγιο Ανδρέα πίστευαν επίσης ότι αντρειεύει όχι μόνο το κρύο αλλά κι η νύχτα καθώς μεγαλώνει εντυπωσιακά.
Ο Άι Αντριάς όπως χαϊδευτικά οι Λήμνιοι αποκαλούσαν τον Άγιο  αντρειεύει τόσο τα ζωντανά όσο και τα σπαρτά.
Για να τιμήσουν τον Άγιο οι Λήμνιοι ψαράδες είχαν φτιάξει ένα εξωκλήσι στον κόλπο του Μούδρου αφιερωμένο στον πρωτόκλητο μαθητή του Ιησού.
Ευαγγελία Χ.Λιάπη




[1] Άγια Βαρβάρα μίλησε και ο Σάββας απεκρίθη.
Μαζέψτε ξύλα και άχυρα και σύρτε και στο μύλο,
γιατί Άι – Νικόλας έρχεται στα χιόνια φορτωμένος.


\
 

Σάββατο 2 Νοεμβρίου 2013

Οι κρήνες της Λήμνου

Από τα πανάρχαια χρόνια έως και τη δεκαετία του 1960 η Λήμνος υδρευόταν κυρίως από πηγάδια, κρήνες και κινστέρνες.
Αδιάψευστη μαρτυρία τα κοινοτικά λιθόχτιστα πηγάδια που υπάρχουν στην προϊστορική Πολιόχνη ήδη από το 3000 π.Χ.
Στη Λήμνο όμως εκτός από την πληθώρα των πηγαδιών υπάρχουν και πολλές  βυζαντινές,  μεταβυζαντινές,  οθωμανικές και νεοελληνικές  κρήνες.
Οι κρήνες της Λήμνου χωρίζονται σε κοινοτικές και μοναστηριακές  ή σε αστικές και εξοχικές.
Οι περισσότερες κρήνες που έχουν διατηρηθεί είναι κυρίως οι οθωμανικές.Οι κρήνες αυτές είναι πανομοιότυπες και φέρουν κτητορικές επιγραφές με αραβικούς χαρακτήρες στις οποίες εξυμνούν τη σπουδαιότητα του ύδατος στη ζωή του ανθρώπου.
Η «Ces,me» όπως οι οθωμανοί την αποκαλούν είναι μια απλή εντοιχισμένη βρύση που διαθέτει μαρμάρινη ή πέτρινη πλάκα και μια χούφτα ή γούρνα.
Οι κρήνες αυτές κυρίως του 18ου αιώνα ήταν η κοινωνική προσφορά,η δωρεά των πλουσίων προς την κοινότητα.
Εξαίσιοι λαϊκοί τεχνίτες, οι ονομαστοί πελεκάνοι εκμεταλλευόμενοι την αφθονία της λημνιακής πέτρας δημιούργησαν υπέροχες κρήνες που δυστυχώς ελάχιστες κατάφεραν να διατηρηθούν μέχρι τις ημέρες μας.
Η κάθε κρήνη φέρει το δικό της όνομα το οποίο κυρίως συνδέεται με την τοποθεσία στην οποία βρίσκεται ή με κάποιο ιδιαίτερο γεγονός.
Στις αστικές κρήνες ανήκουν οι κρήνες που υπήρχαν στο κέντρο των λημνιακών χωριών.Οι κρήνες αυτές ήταν υπεύθυνες για την ύδρευση των κατοίκων. Ορισμένες από αυτές, οι ελάχιστες που έχουν απομείνει  αποτελούν έργα τέχνης.
Οι εξοχικές κρήνες είναι αυτές που βρίσκονταν παραπλεύρως των παλαιών οδικών αρτηριών κι ήταν υπεύθυνες για να ξεδιψάσουν τους διαβάτες.
Οι εκκλησιαστικές κρήνες βρίσκονταν στον προαύλιο χώρο ναών κι επρόκειτο κυρίως για το αγίασμα του ναού.
Φέρουν συνήθως λίθινο πελεκητό σταυρό για να ξορκίζουν τα κακά πνεύματα που σύμφωνα με τις δοξασίες συγκεντρώνονταν κοντά στις κρήνες.
Κουμάρια, λαγίνια, στάμνες και σταμνάκια επιστρατεύονταν για να μεταφέρουν το πολυτιμότερο αγαθό στη ζωή του ανθρώπου στα σπίτια.
Όταν τα λημνιακά σπίτια υδρεύτηκαν, οι κοινοτικές κρήνες θεωρήθηκαν άχρηστες, συνδέθηκαν με τα δύσκολα και πέτρινα χρόνια και με την πάροδο του χρόνου παραμελήθηκαν ενώ οι πιο πολλές εξαφανίστηκαν.
Ευαγγελία Λιάπη