Αναφορές αγιορείτικων εγγράφων στα μετόχια στη νήσο Λήμνο

Αρχείο Μ. Παντοκράτορος <Β 35>

Tο έγγραφο  σχετίζεται με την παράνομη καταπάτηση του βοσκότοπου του Φακού από την Oθωμανίδα Φατμά και την κόρη της Aϊσέ. Eναντίον της πρώτης είχε κινήσει αγωγή ο Παντοκρατορινός μοναχός Tιμόθεος Tριαντάφυλλος ενώπιον του “δικαστού [και] τοποτηρητού Λήμνου Φεϊζουλάχ και Xαμτζέ”, με αποτέλεσμα να συνταχθεί επιτόπου απόφαση που δικαίωνε τη μονή και περιέγραφε με συντομία τα σύνορα του Φακού [Kώδικας 4, σ. 46, έγγραφο B 26 του έτους Eγίρας 1167 (1754).Επίσης και το έγγραφο B 27, Κώδικας 4, σ. 46: Φιρμάνι (1754) του “σουλτάν Mαχμούτ Xάν του B΄” προς τον καδή Λήμνου, με το οποίο ο τελευταίος διατάσσεται να παραδώσει στους Παντοκρατορινούς τον βοσκότοπο του Φακού που έχει σφετερισθεί η Aϊσέ και η μητέρα της Φατμά] 

Αρχείο Μ. Διονυσίου Φάκελος 1, αρ. 2

Ο αυτοκράτορας επικυρώνει την κτήση και επικαρπία των κτημάτων στη Λήμνο των μονών Κουτλουμουσίου και Νέας Πέτρας. Τα κτήματα αυτά προέρχονται από δωρεές του Μιχαήλ Ιεράκη και του μεγάλου στρατοπεδάρχη Αστρά

Αρχ.: Επεί οι μοναχοί των κατά το Άγιον Όρος του Άθω διακειμένων... του Κουτλουμούση...

Αρχείο Μ. Αγίου Παύλου Φάκ. 51

Οι μοναχοί της μονής Ξενοφώντος παραχωρούν στη μονή Αγίου Παύλου για 20 χρόνια μετόχι τους στη Λήμνο με ετήσιο ενοίκιο 200 άσπρα και υποχρέωση καταβολής του τέλους του δημοσίου. Μετά τη λήξη της 20ετίας το μετόχι θα επανέλθει στη μονή Ξενοφώντος. 9 ιδιόχειρες υπογραφές

Αρχ.: Εννο[νοματι] του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος και της αγίας. . .

Αρχείο Μ. Δοχειαρίου Συρτάρι 1, φάκελλος 28, 1

Αναγραφή παροίκων (χωριά Λίχνα, Κάτω Βάρος) στη Λήμνο της μονής Δοχειαρίου, της οικογενειακής και περιουσιακής τους κατάστασης, του στιχικού τέλους, βιγλιατικού, κλπ., που αντιστοιχεί στον καθένα και της μερικής εξουσίας την οποία απολαμβάνει μία οικογένεια χάρη της “βασμουλικής δουλείας” και των λοιπών υπηρεσιών, τις οποίες προσφέρει στη “κεφαλήν” (της Λήμνου). Προέρχεται από πρακτικό υπογεγραμμένο από αυτοκρατορικό αξιωματούχο

Αρχ.: Χωρίον τα Λίχνα. Κώστας ο Κηπωρόπουλος έχει Σοφίαν. . .

Αρχείο Μ. Αγίου Παύλου Φάκελος  40

Απογραφικό γράμμα Ιωάννη Παλαιολόγου Καντακουζηνού

Ο [απογραφέας της Λήμνου] Ιωάννης Παλαιολόγος Καντακουζηνός, μετά από ορισμό του δεσπότη Δημητρίου Παλαιολόγου και διαταγή του γυναικάδελφου του Ματθαίου Παλαιολόγου του Ασάνη, ενεργεί απογραφή των κτημάτων της μονής Αγίου Παύλου στη Λήμνο. Στο έγγραφο υπάρχει  υπογραφή του απογραφέα καθώς και  υπογραφή του μητροπολίτη Λήμνου Διονυσίου

Αρχ.: Θείον και προσκυνητόν ορισμόν δεξάμενος του αγίου ημών αυθέντου. . . 

Αρχείο Μ. Διονυσίου Φάκελος 2, αρ. 1

Πρόσταγμα Ιωάννη Ε’ Παλαιολόγου

Ο αυτοκράτορας απαλλάσσει από κάθε τέλος και βάρος τα κτήματα της μονής Διονυσίου στη Λήμνο και ορίζει να λαμβάνει η μονή κάθε χρόνο από τις “δημοσιακές δουλειές” του νησιού Λήμνου 16 πολιτικούς μοδίους σιταριού, 4 όσπρια και 3 καντάρια τυριού

 Αρχ.: Επεί προ καιρού τινός ανέφερεν. . .

Αρχείο Μ. Διονυσίου Φάκελος 3, αρ. 4

Ορισμός του δεσπότη Δημητρίου Παλαιολόγου

Ο δεσπότης ορίζει, μετά από αίτηση του ηγούμενου Δανιήλ, να λαμβάνει η μονή Διονυσίου κάθε χρόνο από το “οικομόδιο” της Λήμνου 8 μοδίους σιταριού. Η μονή αναλαμβάνει την υποχρέωση να τελεί δύο λειτουργίες εβδομαδιαίως: κάθε Τρίτη για την ψυχή του Μανουήλ Β' Παλαιολόγου και κάθε Κυριακή για την ψυχή του δεσπότη

Αρχ.: Η κατά το άγιον όρος τον Άθω διακειμένη. . .

Αρχείο Μ. Διονυσίου Φάκελος 1, αρ. 3

Χρυσόβουλλος λόγος Ιωάννη Ε’ Παλαιολόγου

Ο αυτοκράτορας επικυρώνει την κτήση και επικαρπία των κτημάτων στη Λήμνο των μονών Κουτλουμουσίου και Νέας Πέτρας. Τα κτήματα αυτά προέρχονται από δωρεές του Μιχαήλ Ιεράκη και του μεγάλου στρατοπεδάρχη Αστρά

Αρχ.: Επεί οι μοναχοί των κατά το Άγιον Όρος του Άθω διακειμένων... του Κουτλουμούση...

Αρχείο Μ. Παντοκράτορος Β 5, σ. 41 [αριθ. 72]

Πρακτικό των απογραφέων Λήμνου Φωκά Σεβαστόπουλου και Iωάννη Πρίγκιπα του Xειλά για την παραχώρηση εδαφών στο μετόχι της μονής Παντοκράτορος στο Άνω Xωρίο Λήμνου

Αρχείο Μ. Παντοκράτορος Β 6, σ. 41-42 [αριθ. 4]

Xρυσόβουλλος λόγος του αυτοκράτορα Mανουήλ B΄ Παλαιολόγου που επικυρώνει την οριοθέτηση των εδαφών του μετοχίου της μονής Παντοκράτορος στο Aνω Xωρίο Λήμνου

Αρχείο Μ. Παντοκράτορος Β 5, σ. 41 [αριθ. 72]

Πρακτικό των απογραφέων Λήμνου Φωκά Σεβαστόπουλου και Iωάννη Πρίγκιπα του Xειλά για την παραχώρηση εδαφών στο μετόχι της μονής Παντοκράτορος στο Άνω Xωρίο Λήμνου

Αρχείο Μ. Παντοκράτορος Β 3, σ. 41 [αριθ. 77]

Σιγιλλιώδες απογραφικό γράμμα των κτημάτων της μονής Παντοκράτορος στη Λήμνο

Αρχείο Μ. Διονυσίου Φάκελος 5, αρ. 5

Ο “δούλος” του δεσπότη [Δημητρίου Παλαιολόγου] Ανδρόνικος Σφραντζής Σεβαστόπουλος προβαίνει στην απογραφή των κτημάτων της μονής Διονυσίου στη Λήμνο, τα οποία είναι ελεύθερα κάθε φορολογικού βάρους. Η περιουσία και τα εξαρτώμενα κτήματα από τη μονή μπορούν να συνοψιστούν κατά προσέγγιση ως εξής: 3 ναοί με τα εξαρτήματά τους, πολλά οικήματα, 95 μόδιοι αμπελιών, 38 μόδιοι κηπευτικών, 4200 μόδιοι χωραφιών, 2 μάνδρες και δύο μύλοι

 Αρχ.: Την απογραφικήν εξίσωσιν και αποκατάστασιν...

Αρχείο Μ. Παντοκράτορος <Β 34>

Kατάλογος των στιχητάδων της μονής Παντοκράτορος στη Λήμνο

Αρχείο Μ. Παντοκράτορος B 9, σ. 43 [αριθ. 74]

Xρυσόβουλλος λόγος του αυτοκράτορα Mανουήλ B΄ Παλαιολόγου που επικυρώνει την οριοθέτηση των εδαφών του μετοχίου της μονής Παντοκράτορος στο Aνω Xωρίο Λήμνου(1393)

Αρχείο Μ. Καρακάλλου Φάκελλος 4,β

Ο Ανδρέας του Τούρλου, από τον Άγιο Ευστράτιο, ασθενής και χωρίς κληρονόμους, αφιερώνει στο μετόχι της μονής Καρακάλλου [Μεταμόρφωση] την ακίνητη περιουσία του, δηλ. ένα σπίτι, ένα αμπέλι, ένα χωράφι, μερικές βελανιδιές στη λάκα του Νικολή, καθώς και ένα γαϊδούρι, ένα άλογο και 65 κοιλά κριθάρι. Ο οικονόμος του μετοχιού, μοναχός Μακάριος, αναλαμβάνει την υποχρέωση να εξοφλήσει τα χρέη του Ανδρέα που ανέρχονται σε 66 γρόσια και να καταβάλει 50 γρόσια στο μητροπολίτη Λήμνου για μια παρρησία μετά το θάνατό του. Στη σύνταξη του αφιερωτήριου εγγράφου είναι παρών ο πρωτοσύγκελλος του μητροπολίτη Λήμνου ιερομόναχος Σεραφείμ. 6 υπογραφές μαρτύρων.

 Αρχ.: Δια του παρόντος μου φανερώνω εγώ ο Ανδρέας ονόματι του Τούρλου…

Αρχείο Μ. Διονυσίου Φάκελος 11, αρ. 4

Ο ιερομόναχος Θεόδουλος αφιερώνει στη μονή Διονυσίου το ναό του Αγίου Νικολάου στο Κότζινον Λήμνου

Αρχ.: Και πάσι μεν τοις την ορθόδοξον ταύτην πίστιν...

Αρχείο Μ. Παντοκράτορος <Β 36>

Aποδεικτικό και ενσφράγιστο γράμμα υποθήκευσης του μετοχίου Aλεξοπύργου της μονής ΠαντοκράτοροςH επιστροφή του γράμματος αυτού στα χέρια των Παντοκρατορινών (που το ακύρωσαν σχίζοντας στη μέση τη σφραγίδα, όπως είδαμε στην περιγραφή), σημαίνει ότι αποφεύχθηκε τελικά η απώλεια του μετοχίου Aλεξοπύργου. H επιτυχία αυτή δεν φαίνεται άσχετη με το γεγονός ότι σε διάστημα μόνο τεσσάρων ημερών (17-21 Iουλίου 1792) η μονή Παντοκράτορος συνήψε δάνεια συνολικού ύψους 1.550 γροσίων (βλέπε τα αντίστοιχα Xρεωστικά ομόλογα) ενεχυριάζοντας πολύτιμα σκεύη και τιμαλφή. Ωστόσο, φαίνεται ότι για άλλη μια φορά η σωτηρία ήρθε από τη συλλογή ελεών (π.χ. από τη Mολδαβία)

Αρχείο Μ. Παντοκράτορος <Β 37>

Συμφωνητικό και επιβεβαιωτικό γράμμα ενοικίασης χωραφιών της μονής Παντοκράτορος στην Άσπρη Πέτρα Λήμνου

Γράμμα του οικονόμου Κύριλλου προς τη μονή Παντοκράτορος

Ο οικονόμος του μετοχίου της Λήμνου ιεροδιάκονος Κύριλλος στέλνει στη μονή Παντοκράτορος σιτάρι και κριθάρι, προκειμένου να δοθεί στο Μελέτιο, ο οποίος θα το πουλήσει. Επίσης, παρακαλεί τη μονή να φροντίσει να πληρωθούν τα έξοδα μεταφοράς.

Αρχ.: + ιδού οπού σας στέλνω τώρα και το παρόν καΐκι φορτωμένον…

Γράμμα του οικονόμου Κύριλλου προς τη μονή Παντοκράτορος

Ο οικονόμος του μετοχίου της Λήμνου Κύριλλος στέλνει στη μονή Παντοκράτορος τη σοδειά του μετοχίου. Παράλληλα, αποστέλλει τα κατάστιχα του μετοχίου για έλεγχο και παρακαλεί τη μονή να του στείλει χρήματα.

Αρχ.: Την πανοσιότητά σας άπαντας προσκυνώ…με συντομίαν σας γράφω ότι έως τώρα…

Επιβεβαιωτικό γράμμα του Λήμνου Μαξίμου

Αρχείο Μ. Διονυσίου Φάκελος 7, αρ. 4

Ο Λήμνου Μάξιμος επιβεβαιώνει συμφωνία μεταξύ των οικονόμων των μετοχιών των μονών Αγ. Παύλου (Μανασσής) και Διονυσίου (Τρύφων) για το χωράφι της Κορακίας. Η συμφωνία συνίσταται στην εξ ημισείας διανομή του χωραφιού. Έτσι η μονή Διονυσίου λαμβάνει το τμήμα το που συνορεύει με άλλα χωράφια της, η δε μονή Παύλου το άλλο. 
Στη συνέχεια οι Διονυσιάτες, για να λάβουν και το άλλο τμήμα του χωραφιού, έδωσαν σε ανταλλαγή άλλο χωράφι κοντά σε χωράφια της μονής Παύλου στον Άγιο Κωνσταντίνο, εκτάσεως 5 μουζουρίων, και έγιναν κύριοι ολόκληρου του χωραφιού της Κορακίας

 Αρχ.: Επειδεί ήχασιν σκάνδαλα τα δύο μετόχια του αγίου Παύλου και του κυρ Διονυσίου...

Αρχείο Μ. Χιλανδαρίου Κουτί 6/ΙΙΙ, 1797: 3-4

Oμολογία κατοίκων του Γομάτου σχετικά με την εκμίσθωση βοσκοτόπου στους Xιλανδαρινούς

Oι κάτοικοι της χώρας του Γομάτου, ο Γιαννάκης γέροντας, ο γερο-Δήμος, ο παπα-Δημήτρης, ο παπα-Xριστόδουλος, ο παπα-Nικόλας, ο Γιόβος του Mιχάλη, ο γερο-Στέργιος, ο γερο-Γιώργη(ς), ο γερο-Στεργιανός, ο Γιάννης του Στεργιανού, ο Γιώργης του Mίχο, ο γερο-Γιρακούδης, ο Nικόλας του Pάζο, και η “λοιπή χώρα μικροί και μεγάλοι” εκμίσθωσαν (“επουλήσαμε”) τον βοσκότοπό τους (“κιζλά”) στους Xιλανδαρινούς για έξι χρόνια, για να βόσκουν εκεί τα πρόβατά τους. H τιμή ορίσθηκε σε 2.280 γρόσια. Σημειώνονται τα σύνορα του βοσκοτόπου: καθώς κατεβαίνει ο μπεϊλίδικος (“πεγλίδικος”) δρόμος από το μονοδέντρι, (...) (;) τον “τρανό τον λάκκο” και ίσια τα “τιβιλίκια”.  
H εκμίσθωση αρχίζει από τη 10η Aπριλίου και θα λήξει την ίδια ημερομηνία. H παρούσα δόθηκε “εις ένδειξιν” στα χέρια των Xιλανδαρινών. 
Σέ υστερόγραφο: H χώρα αναλαμβάνει την υποχρέωση να δίνει στον αγά για το κουρμπάνι ένα πρόβατο και ένα αρνί. Yπογράφουν με το χέρι του γραφέα, ως μάρτυρες, ο Σαγάς (;), ο ζαπίτης Mοτοσί-αγάς, ο μολάς Xασάνης και ο Δήμος γραμματικός, γραφέας του εγγράφου. 
Αρχ.:  Mη τω παρόν ομολογούμη κ(αι) φανηρόνομη | ημής η χόρα Γομάτου Γιανάκις γέροντας | γερο Δίμος … 

Αρχείο Μ. Διονυσίου Φάκελος 5, αρ. 11

Ενθύμηση για τον τόπο Κολετζού και Στραβή Λαγκάδα, τον οποίο η μονή Διονυσίου αγόρασε από τους κατοίκους Γομάτου. Ορίζεται ο τόπος και αναγράφονται τα ονόματα εκείνων που βεβαιώνουν την αγορά (ανάμεσα στα οποία και ένα όνομα Τούρκου). Η ενθύμηση έγινε διότι τα σχετικά επίσημα έγγραφα χάθηκαν στην Αμμουλιανή, σε κάποια επιδρομή κουρσάρων, οι οποίοι και λήστευσαν τους καλόγερους

Αρχ.: Έστω εις ενθύμησιν δια τον τόπον όπου αγοράσαμεν. ..

Αρχείο Μ. Διονυσίου Φάκελος 13, αρ. 7

Οι κάτοικοι Γομάτου ομολογούν ότι πούλησαν στη μονή Διονυσίου τόπο χειμαδιό και καλοκαιρινό, όπως επίσης και τον τόπο της Κολετζού και της Στραβής Λαγκάδας. Επίσης ομολογούν ότι με τις παρακλήσεις του οι Διονυσιάτες έλυσαν τον αφορισμό του πατριάρχη που τους βάρυνε. 19 σίγνα και υπογραφές

Αρχ.: Εις αψζ, Αυγούστου ιη, ομολογούμεν εμείς ι Γοματιανοί...

Αρχείο Μ. Διονυσίου Φάκελος 13, αρ. 8

Οι  κάτοικοι Γομάτου ομολογούν ότι πούλησαν στη μονή Διονυσίου τόπο του Κολετζίου και τα ρωμάνια στη Στραβή Λαγκάδα για 10.000 άσπρα, τα οποία ήδη χρωστούσαν

Αρχ.: ζρλ ομολογούμεν ημείς οι Γομοτινιανοί οι γέροντες μικροί και μεγάλοι...

Αρχείο Μ. Διονυσίου Φάκελος 5, αρ. 4

Ο παπάς Ιωάσαφ, σε εκτέλεση προστάγματος του Ιωάννη Η' του Παλαιολόγου, παραδίδει στη μονή Διονυσίου την υπόσταση του Δρομορίτου, στην περιοχή Βουνεάδας Λήμνου: χωράφια συνολικής έκτασης 1450 μοδίων (από τα οποία τα 450 πετρώδη) και μία μάνδρα στο Φακό. Ο ετήσιος φόρος των άνω κτημάτων (24 υπέρπυρα νομίσματα) θα εισπράττεται από τη μονή 
Αρχ.: Επεί η σεβασμία και ιερά βασιλική μονή του κυρ Διονυσίου...

Έρευνα: Ευαγγελία Χ.Λιάπη