Ο τάφος του Niyâzî Mısrî στη Μύρινα

Ο μεγάλος Τούρκος ποιητής  Niyâzî Mısrî  πέθανε στη Λήμνο, στις 16 Μαρτίου του 1694 σε ηλικία 78 ετών. 
Εκεί τον είχε εξορίσει ο Σουλτάνος καταδικάζοντάς τον για τα πύρινα κηρύγματα εναντίον του, για κακοδιαχείριση και διαφθορά.

Ο ίδιος μέσα από τα απομνημονεύματα[1] του(10 τόμοι το έργο του και περί τα 100 χειρόγραφα) αφήνει υπόνοιες ότι κινδύνευε να τον δηλητηριάσουν και ότι τον παρακολουθούσαν οι άνθρωποι του Σουλτάνου ανεβασμένοι ακόμα και στη στέγη του σπιτιού του.

Όταν λοιπόν ο Misri πέθανε, οι Μουσουλμάνοι τον έθαψαν στη Μύρινα στο τουρκικό νεκροταφείο της πόλης που βρισκόταν κοντά στη παραλία. 
Λίγο αργότερα(ανάμεσα στα 1694 -1733) οι Τούρκοι για να τον τιμήσουν, έφτιαξαν το τουρμπέ[2]  προς τιμή του, κοντά στο Τζαμί της Μύρινας. 
Με τη πάροδο των χρόνων ο τάφος του έγινε τόπος προσκυνήματος για τους Μουσουλμάνους του νησιού και γύρω από τον τάφο άρχισε να αναπτύσσεται η τουρκική συνοικία.
Για πολλά χρόνια σημείο αναφοράς για τους Τούρκους που ζούσαν στη Λήμνο ήταν το τζαμί που υπήρχε στον «Άγιο Υπάτιο» και βρισκόταν στην ανατολική Λήμνο. 
Μετά το θάνατο όμως του Misri το θρησκευτικό κέντρο των Μουσουλμάνων μετατοπίστηκε στη Μύρινα.

Το 1886 ο τάφος του ποιητή ανακαινίστηκε.
Η μορφή που είχε τότε το οίκημα ήταν ένα τετράπλευρο πέτρινο κτίριο με παράθυρα (μαυριτανικού τύπου) στις τρεις πλευρές του κτιρίου ενώ στην οροφή του υπήρχε ένα είδος μεταλλικού κιγκλίδωματος.
Μέσα στο τουρμπέ υπήρχε η πέτρινη σαρκοφάγος του Misri με χάλκινο κρίκο στο επάνω μέρος..
Σιγά σιγά γύρω από το τουρμπέ άρχισαν να δημιουργούνται το μαντρασά(διδασκαλείο) κάτω από τη σκιά του μιναρέ, μια κρήνη, το μπεζεστένι(η τουρκική αγορά) και χαμηλά σπίτια συμπλήρωναν τη τουρκική συνοικία.

Το 1911 ο τουρμπές συντηρήθηκε για μια ακόμα φορά και τότε πιθανότατα να  διαμορφώθηκε κι ο περιβάλλοντας χώρος. 
Δημιουργήθηκε η πύλη και πάνω από το ανώφλι τοποθετήθηκε μαρμάρινη επιγραφή με αναφορά στο τάφο του Misri.

Το τζαμί, το τουρμπέ, ο μιναρές και η τουρκική κρήνη γίνονται σύμβολα του νησιού της Λήμνου και με τα καρτ-ποσταλ που στέλνουν οι ξένοι στρατιώτες , που τα χρόνια εκείνα περνάνε από τη Λήμνο, κάνουν το γύρω του κόσμου.

Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή(1922) και την ανταλλαγή πληθυσμών που ακολουθεί, οι Τούρκοι εγκαταλείπουν τη Λήμνο. 
Ο τάφος με το οικόπεδο περνά στα χέρια της Εθνικής Τράπεζας, η οποία στη συνέχεια τα εκποίησε.

Το 1931 το τζαμί[3] λειτούργησε ως καφενείο διατηρώντας από το οικοδόμημα του, τις κόγχες του βόρειου τοίχου. 
Στις 9 Σεπτεμβρίου του 1939 το πρωί γκρεμίστηκε το τζαμί της παραλίας μαζί με το μιναρέ ενώ την ίδια μέρα  το βράδυ καταστράφηκε από πυρκαγιά και το τζαμί της αγοράς. Οι πέτρες χρησιμοποιήθηκαν αργότερα από τους Γερμανούς σε διάφορα έργα που έκαναν στη Μύρινα. Ο τουρμπές λειτούργησε άλλοτε ως αποθήκη, μια περίοδο ως οικία και τέλος ως σιδηρουργείο.
Στην περίοδο της κατοχής, 40 μέτρα δεξιά του σημερινού Super Market Coop, οι Γερμανοί έχτισαν ένα μέρος του τουρμπέ και το λειτούργησαν ως μαγειρείο  για τους αξιωματικούς του στρατεύματος.

Το 1957 γκρεμίσθηκαν και τα υπόλοιπα στοιχεία του συγκροτήματος.
Το μοναδικό μνημείο που απέμεινε είναι η κρήνη του 1771, προς τιμή του Kapikiran Mehmed Pascha.
Σήμερα διατηρείται το γειτονικό οίκημα του τάφου, στο οποίο λειτουργεί το «Super Market Coop» ιδιοκτησίας Νικολάου Πολυταρίδη.

Οι Τούρκοι υποστηρίζουν ότι ο τάφος δεν έχει καταστραφεί κι επειδή ο χριστιανικός πληθυσμός της Μύρινας ευλαβούνταν το Misri, δεν πείραξε το τάφο αλλά διατήρησε την ταφόπλακα με το χαλκά που έφερε κι έκτισαν από επάνω. 
Άρα ο τάφος βρίσκεται στα θεμέλια του γειτονικού οικήματος.

Μάλιστα σύμφωνα με το σχεδιάγραμμα που οι Τούρκοι διαθέτουν, από την περίοδο που οι παππούδες τους ζούσαν στη Μύρινα, πριν την ανταλλαγή, γνωρίζουν με ακρίβεια το σημείο ενταφιασμού του Misri. Χωρίς αυτές τις σημειώσεις θα ήταν αδύνατο να το προσδιορίσουν.

Οι Τούρκοι υποστηρίζουν επίσης, ότι επειδή οι Λημνιοί βεβήλωσαν το τζαμί (της παραλίας) γκρεμίζοντας το, ο Niyazi Mısri τους τιμώρησε με την πυρκαγιά, που ξέσπασε στην πρώτη προβολή ταινίας στο χώρο του τζαμιού (της αγοράς), την ίδια ακριβώς ημέρα, στις 9 Σεπτεμβρίου του 1939 και στην οποία πυρκαγιά έχασαν τη ζωή τους εξηντατρία άτομα.
Ευαγγελία Χ.Λιάπη

---

[1] Η ποίηση του Misri ξεχωρίζει για τον αφηγηματικό και αυτοβιογραφικό χαρακτήρα που διαθέτει. Ο ποιητής αφηγείται με κάθε λεπτομέρεια την περίοδο της εξορίας του στη Λήμνο.

[2] Τάφος-μαυσωλείο

[3] Το τζαμί βρισκόταν σε απόσταση 70 με 80 μέτρα από το σημερινό δημαρχείο της Μύρινας.
Η Μύρινα (Κάστρο) όπως αποκαλούσαν τη χώρα της Λήμνου κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας είχε δυο τζαμιά.