Το σιτάρι με τα λευκά αγάνια που έγινε μαυραγάνι

H Λήμνος από την αρχαιότητα ήταν ένα νησί αυτάρκες.Στο πλούσιο έδαφος της μπορούσαν να αναπτυχτούν σχεδόν όλες οι φυτικές καλλιέργειες. 
Aπό αμπέλια ως σιτηρά κι όσπρια.Εξάλλου ακόμα και την ονομασία της, την οφείλει στην ομηρική λέξη «λήιον» που σήμαινε σπαρμένο χωράφι.

Τον 5^ο π.Χ. αιώνα η Λήμνος υπήρξε ο σιτοβολώνας της Αθήνας, ενώ στα βυζαντινά χρόνια θα γίνει ο σιτοβολώνας της Βασιλεύουσας.

Η Λήμνος παλαιότερα καλλιεργούσε μια άλλη ποικιλία σιταριού, το ονομαστό « λήμνο», το οποίο έδινε και το εξαιρετικό «αλεύρι Λήμνου».Πρόκειται για ένα είδος σκληρού σίτου,το οποίο μνημονεύεται από τον Αριστοτέλη.

Δυστυχώς η ποικιλία αυτή έχει σταματήσει πια να καλλιεργείται στη Λήμνο,παρόλο που συνεχίζει να φέρει την επωνυμία «Λήμνου».

Τα τελευταία χρόνια άρχισε να  επανακαλλιεργείται,μια άλλη παλιά προπολεμική ποικιλία,το «μαυραγάνι».

Το μαυραγάνι έφεραν στο νησί, γύρω στα 1930 οι Ιταλοί αρχαιολόγοι, που τα χρόνια εκείνα, έκαναν ανασκαφές στην Ηφαιστεία και στην Πολιόχνη.

Ο σπόρος που έδωσαν οι Ιταλοί στους Λημνιούς,  ήταν το Senatore Cappelli[1], ένας σπόρος σκληρού σίτου,τον οποίο είχαν φέρει στην Ιταλία από την Τυνησία στα 1915, είχε λευκά αγάνια(μουστάκια) και  τον καλλιεργούσαν στη Σικελία.

Ο σπόρος του Senatore Cappelli στη Λήμνο βρήκε το ιδανικό, πρόσφορο έδαφος για την καλλιέργεια του.Μόνο που το έδαφος της Λήμνου χρωμάτισε τα αγάνια και τα έκανε από λευκά, μαύρα.
Γι αυτό κι ονομάστηκε «μαυραγάνι».

Πριν από μερικά χρόνια  στο Άγιο Όρος, στη μονή Καρακάλου[2],μέσα σε ένα πιθάρι βρέθηκε παλιός σπόρος από το μαυραγάνι που προπολεμικά καλλιεργούνταν στη Λήμνο.

Έτσι άρχισε η επανακαλλιέργεια του μαυραγανιού κυρίως στην Ανατολική Λήμνο.

Το «Μαυραγάνι Λήμνου» είναι ένα σιτάρι ύψους 1,30 – 1,40, έχει μικρό στάχυ με πολλά μαύρα άγανα και δίνει σε συμβατή καλλιέργεια γύρω στα 250 κιλά το στρέμμα.

Το αλεύρι που παράγεται από το μαυραγάνι, δίνει ένα κίτρινο αλεύρι που μοιάζει με ψιλή σιμιγδάλι.
Το ψωμί που φτιάχνεται με αλεύρι από μαυραγάνι είναι νοστιμότατο.

Ευαγγελία Χ.Λιάπη

---

[1] Ο αρχέγονος σπόρος ήταν ο S.Capelli τον οποίο έφερε στην Ιταλία από την Αφρική στα 1915 ο καθηγητής Tucci.Μετά από σαράντα χρόνια καλλιέργειας του S.Capelli,(1915-1955),στα 1955 δημιουργήθηκε το Capeiti 8.Για αυτό το λόγο, ορισμένοι αποκαλούν το μαυραγάνι της Λήμνου ποικιλία του Capeiti.

[2] Τα μοναστήρια του Αγ.Όρους, σχεδόν μέχρι και τη δεκαετία του 1970, προμηθευόταν  όσα  τρόφιμα  χρειάζονταν για τη διαβίωση τους από τα μετόχια που είχαν  στη Λήμνο.Έτσι βρέθηκε και ο σπόρος στη μονή Καρακάλου.