Ο Ήφαιστος στη ζωγραφική του Πιέρο ντι Κόζιμο

Ο Ήφαιστος στην ελληνική και ρωμαική μυθολογία είναι ο θεός της φωτιάς, της  δημιουργίας και των τεχνών.Τα έργα του αποτελούσαν μοναδικά  έργα τέχνης όπως ήταν η ασπίδα του Αχιλλέα. Για αυτό το λόγο κι οι καλλιτέχνες τον αγαπούσαν πιότερο απ' όλους τους θεούς. Ο Ήφαιστος εξάλλου, είναι εκείνος, ο οποίος αγάπησε το ανθρώπινο γένος και δίδαξε στον πρωτόγονο άνθρωπο τη χρήση της φωτιάς.

    Γιος του Δία και της Ήρας.Σαν γεννήθηκε ο Ήφαιστος εκνευρισμένος  ο Δίας από την ασχήμια του, τον άρπαξε από το πόδι και τον εκσφενδόνισε μακριά.Ο μικρούλης Ήφαιστος προσγειώθηκε στη Λήμνο. Εκεί οι κάτοικοι του νησιού έσπευσαν να τον βοηθήσουν.

    Ο άσχημος κι  ανάπηρος Ήφαιστος ήταν όμως ευφυής και πολύ δημιουργικός για αυτό συχνά οι καλλιτέχνες θέλοντας να τον τιμήσουν,  δημιουργούσαν έργα με θέματα παρμένα από τις περιπέτειες του θεού.

    Ένας σημαντικός Φλωρεντιανός ζωγράφος, ο Πιέρο ντι Λορέντσο (1462-1521), ο οποίος χρησιμοποιούσε το ψευδώνυμο Πιέρο ντι Κόζιμο[1] εμπνεύστηκε  δυο έργα του από το θεό Ήφαιστο[2].Το πρώτο φέρει τον τίτλο "Η εύρεση του Ηφαίστου στη Λήμνο". Το έργο υλοποιήθηκε ανάμεσα στα έτη 1495 και 1505.

Είναι μια ελαιογραφία σε μουσαμά, διαστάσεων  155 x 174 εκ., η οποία σήμερα βρίσκεται στο Ατενέο Γουάντσγορθ στο Χάρτφορντ των ΗΠΑ.Ο Πιέρο ντι Κόζιμο απεικονίζει το μικρούλη Ήφαιστο γυμνό να  έχει πέσει στο νησί της Λήμνου και εκεί έξι κορίτσια να σπεύδουν χαρούμενα να  βοηθήσουν το θεό.

Το δεύτερο έργο του Πιέρο ντι Κόζιμο αποκαλείται  " Ο Ήφαιστος κι ο Αίολος εκπαιδεύουν τον πρωτόγονο άνθρωπο" κι είναι μια ελαιογραφία σε μουσαμά,διαστάσεων 155 x 166. Μέχρι το 1885 το έργο αυτό ήταν εξαφανισμένο.

Το 1885 εμφανίστηκε στο Λονδίνο στην έκθεση "Old Masters" ως έργο του Λούκα Σινιορέλλι. Κάτοχος του έργου εμφανίστηκε η μαρκησία του Λοθιάν στο Νιουκαστλ, Αμπέι Ντάλκιθ. Την ίδια χρονιά  οι κριτικοί απέδωσαν το έργο στο Πιέρο ντι Κόζιμο. Στο έργο αυτό του Πιέρο ντι Κόζιμο, ο Ήφαιστος μαζί με τον Αίολο εκπαιδεύουν τον πρωτόγονο άνθρωπο, ώστε ο άνθρωπος να μάθει να δαμάζει και να χρησιμοποιεί τη φωτιά προς όφελος του.Με ένα ιδιοφυή τρόπο ο καλλιτέχνης παρουσιάζει τα οφέλη της φωτιάς.Θα προστάτευαν τον άνθρωπο από το κρύο, θα φρόντιζε τα παιδιά του καλύτερα, θα έφτιαχνε εργαλεία και θα κατασκεύαζε με τα εργαλεία του σπίτι για να  προστατευτεί.Το έργο σήμερα βρίσκεται στην Οτάβα, στην Εθνική  Πινακοθήκη του Καναδά.

    Τα δυο αυτά σημαντικά έργα του Πιέρο ντι Κόζιμο, με πρωταγωνιστή το θεό  Ήφαιστο αρχικά κοσμούσαν μια αίθουσα του Παλάτσο ντελ Πουλιέζε. Μετά το θάνατο του Φραντσέσκο Πουλιέζε και των υιών του τα έργα αποσύρθηκαν για να βρεθούν πολλά χρόνια αργότερα σε διάφορες πινακοθήκες.

Ευαγγελία Χ.Λιάπη

---

[1] Ο Πιέρο επέλεξε να χρησιμοποιεί το ψευδώνυμο Κόζιμο επειδή ήθελε να τιμήσει το δάσκαλο του στη ζωγραφική Κόζιμο Ροσσέλλι,στο εργαστήρι του οποίου είχε μαθητεύσει.

[2] Πηγή του ήταν το έργο του Βοκκάκιου "Η γενεολογία των ευγενών θεών"που τυπώθηκε και κυκλοφόρησε  το 1472 στη Βενετία.