Τα χοιροσφάγια της Λήμνου κι οι αποσορτές

Τα παλαιότερα χρόνια τα χοιροσφάγια αποτελούσαν ένα σημαντικό εορταστικό γεγονός το οποίο έδινε την ευκαιρία στην οικογένεια να σμίξει, να γλεντήσει αλλά και να  εξασφαλίσει το κρέας του χειμώνα.

Στις 26 Δεκεμβρίου, την επομένη των Χριστουγέννων έσφαζαν τους χοίρους σε ανάμνηση της σφαγής των νηπίων[1] από τον Ηρώδη.Η κάθε οικογένεια συνήθιζε να εκτρέφει ένα «γουρτζέλ» το οποίο είχε αγοράσει συνήθως στο πανηγύρι του Αγίου Κωνσταντίνου ή της Αγίας Φωτίδας.

Ο χοίρος μοσχοτρεφόταν με προσοχή γιατί  θα εξασφάλιζε την οικογένεια με κρέας και λίπος για ολόκληρη τη χρονιά.

Η σφαγή του χοίρου αποτελούσε ιεροτελεστία.Για το σφάξιμο έπρεπε να χρησιμοποιήσουν μαυρομάνικο μαχαίρι και με επικεφαλής το νοικοκύρη να συνεργαστεί η παρέα, μια ομάδα τριών τεσσάρων γεροδεμένων ανδρών.Μετά τη σφαγή συνήθιζαν με  το αίμα του ζώου[2] να σταυρώνονται στο μέτωπο για να μην έχουν πονοκεφάλους.Φρόντιζαν ιδιαίτερα να βγάλουν το δέρμα του χοίρου[3] χωρίς να το τρυπήσουν γιατί με αυτό τα παλαιότερα χρόνια οι Λήμνιοι θα έφτιαχναν τσερβούλια και λαγάρες.

Τα πρώτα που αφαιρούσαν από το χοίρο ήταν τα εντόσθια με τα οποία γινόταν η οιωνοσκοπία για τα μελλούμενα.

Τα παιδιά έπαιρναν τη «φούσκα[4]» του σφαγμένου ζώου και μ'αυτή έφτιαχναν αυτοσχέδιο μπαλόνι.

Το σφαχτό το κρεμούσαν σε τσιγγέλι στο μεσοδόκι του σπιτιού για να στεγνώσει.Το βράδυ της ίδιας ημέρας έκαναν τις αποσορτές.«Αποσορτή» ονόμαζαν το μπροστινό μέρος  του χοίρου από την  κοιλιά μέχρι και το θώρακα.Το κρέας αυτό το οποίο είναι ιδιαίτερα εύγευστο και το τηγάνιζαν ή το έβραζαν με λάχανο ή σέλινο οι νοικοκυρές και μαζευόταν παρέες και γλεντούσαν.Από την ονομασία του κρέατος ονομάστηκε και η σύναξη της ημέρας αποσορτή.

Το σφαχτό το άφηναν να σιτέψει και τη τρίτη μέρα έφτιαχναν το καβουρμά ενώ με το κεφάλι του χοίρου έφτιαχναν τη πηχτή.

Τη γνάθο του χοίρου κρεμούσαν κοντά στο σπίτι ή την έκρυβαν μέσα στη γωνιά(=τζάκι) για να διώχνει το κακό.

Το έθιμο των χοιροσφαγίων είναι ένα εορταστικό έθιμο της Λήμνου το οποίο συνδέεται με την οικιακή οικονομία κι αποτελούσε αφορμή για ατελείωτο φαγοπότι και γλέντι.

Ευαγγελία Χ.Λιάπη

---

[1] Οι κραυγές των χοίρων τους θύμιζαν τη σφαγή των νηπίων.

[2] Το σφαχτό το άφηναν να σιτέψει και τη τρίτη ημέρα το τεμάχιζαν.

[3] Το δέρμα το αποκαλούσαν γουρτζελιά.

[4] Η ουροδόχος κύστη του ζώου.