Οι Μπαντατζούδες

Στην νοτιοανατολική Λήμνο υπάρχει το πανάρχαιο έθιμο των Μπαντατζούδων το οποίο τιμάται εδώ και αιώνες με επίκεντρο το χωριό των Καμινίων[1].

Την παραμονή των Φώτων, αμέσως μόλις βασιλεύσει ο ήλιος, άνδρες  αφού μεταμφιεστούν ζωόμορφα σχηματίζουν παρέες και βγαίνουν στο χωριό.

Φοράνε προβιές ζώων[2], ζώνονται με αρμαθιές κουδουνιών και βάφουν τα πρόσωπα τους με καπνιά[3].

Σκοπός τους να φοβίσουν τα μικρά παιδιά. Οι παρέες των ζωόμορφων ανδρών αποκαλούνται «Μπαντατζούδες»[4]  από τη λέξη «Μπαντατζός» που σύμφωνα με το λαογράφο Γ.Μέγας σημαίνει καλλικάντζαρος ενώ τα δρώμενα τους αποκαλούνται «Μπαντατζούδ'κα».

Οι Μπαντατζούδες επισκέπονται τα σπίτια και ρωτούν τις νοικοκυρές: «Κλαίν’ τα παιδιά» ή «τρών το φαγίτ'σ» ή «έναι γκρινιάρ'κα».Άμα τα παιδιά δεν έχουν προλάβει να κρυφτούν χτυπάνε οι Μπαντατζούδες τα ραβδιά τους, τα κουδούνια τους και φοβερίζουν τα παιδιά λέγοντας τους «Θα σε πάρω».

Οι μητέρες καθ'όλη τη διάρκεια του έτους απειλούν τα παιδιά άμα είναι άτακτα πως : «Θα σ΄ αφήσου να σι πάρουν οι Μπαντατζούδες».

Για κέρασμα οι νοικοκυρές έδιναν στους Μπαντατζούδες μαρμαρίτες, αυγά, κρασί,  αμύγδαλα, λουκάνικα, κρέας, φρούτα, μούστο, ούζο κ.α. Με τα τρόφιμα αυτά ανήμερα των Φώτων το βράδυ γινόταν μεγάλο πανηγύρι στην πλατεία του χωριού.

Τα εδέσματα της γιορτής ήταν τα καλούδια που είχαν συγκεντρώσει οι Μπαντατζούδες στα καλάθια τους.Καλεσμένοι όλοι οι κάτοικοι του χωριού οι οποίοι με αυτό το τρόπο γίνονταν κοινωνοί του εορτασμού των Θεοφανίων.

Ευαγγελία Χ.Λιάπη

---

[1] Το έθιμο των Μπαντατζούδων το τιμούσαν αποκλειστικά οι κάτοικοι της νοτιοανατολικής Λήμνου.Επίκεντρο ήταν το χωριό Καμίνια ενώ μέχρι και την δεκαετία του 1930  το ακολουθούσαν και στη Σκανδάλη και Φυσίνη με κάποιες παραλλαγές.Τα τελευταία χρόνια όμορα χωριά όπως το Μούδρο άρχισαν να ακολουθούν το έθιμο και να το εορτάζουν επιχειρώντας να αναβιώσουν αυτό το πανάρχαιο έθιμο.

[2] Συνήως ο κάθε Μπαντατζός φοράει δυο προβιές στο κορμί του  μια μπροστά και μια πίσω ενώ ζώνεται με πελώρια κουδούνια.

[3] Οι Μπαντατζούδες σύμφωνα με το έθιμο βάφουν το πρόσωπο τους με μαύρη μπογιά ή καπνιά ώστε να μην αναγνωρίζονται.

[4] Παλαιότερα τους αποκαλούσαν και Καλλ’κατζάρ’.