ΟΙ ΛΙΑΠΗΔΕΣ ΤΗΣ ΛΗΜΝΟΥ

 

                                            Ο Χρήστος Λιάπης με ένα φίλο του (1956)

Το επώνυμο Λιάπης συναντάται σε διάφορα χωριά της Λήμνου. Πρόκειται για μια από τις παλαιότερες οικογένειες του νησιού. Οι Λιάπηδες σύμφωνα με την παράδοση κατά το παρελθόν ασχολήθηκαν με μισθοφορικές υπηρεσίες σε φρουρές ή με την πειρατεία στη Μεσόγειο. Ήταν ιδιαίτερα ευφυείς, θαρραλέοι, εμπειροπόλεμοι, πιστοί στα αφεντικά τους, «νυκτοκλέφται» κι ολιγαρκείς. Οι Βενετοί συνήθιζαν να τους χρησιμοποιούσαν στις φρουρές λόγω του ετοιμοπόλεμου χαρακτήρα και της φυσικής τους κατάστασης ενώ όσοι Λιάπηδες ασχολήθηκαν με την πειρατεία έμειναν γνωστοί ως «Δουκατίνοι». Οι Λιάπηδες φορούσαν λευκή πλουμιστή φουστανέλα την οποία υιοθέτησαν στη συνέχεια και οι Ελλαδίτες. Στα αιγαιοπελαγίτικα νησιά, στη Μακεδονία και στη Θράκη, εκεί όπου οι κάτοικοι κατά τα τουρκικά πρότυπα φορούσαν βράκες, μπλε, μαύρες ή λευκές όποιος φορούσε φουστανέλα ήταν ένας Λιάπης, ανεξάρτητα από την καταγωγή του. Οι Λιάπηδες ήταν γενναίοι, παλικάρια γι’ αυτό και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης συνήθιζε όποιος αγωνιστής πολεμούσε με γενναιότητα να του λέει: «Ωρέ εσύ πολεμάς σα Λιάπης».

Η μεγάλη οικογένεια των Λιάπηδων μετοίκησε στη Λήμνο κατά τα βυζαντινά χρόνια. Αρχικά ο γενάρχης των Λιάπηδων της Λήμνου κατοίκησε στη Σκανδάλη. Από τη Σκανδάλη οι Λιάπηδες εξαπλώθηκαν και στα άλλα χωριά της Λήμνου. Σκανδάλη, Κοντοπούλι, Κοντιά, Αγκαριώνες, Πορτιανού, Τσιμάνδρια, Ατσική, Άγιο Δημήτριο και Μύρινα. Μια από τις σημαντικότερες προσωπικότητες των Λιάπηδων ήταν ο Ιωάννης Λιάπης ελληνοδιδάσκαλος, διευθυντής της Αστικής Σχολής αλλά και εκδότης της εφημερίδας «ΛΗΜΝΟΣ», η οποία εκδόθηκε για πρώτη φορά στις 6 Δεκεμβρίου του 1915.

Ένας άλλος συνονόματος Ιωάννης Λιάπης μετανάστευσε από τη Λήμνο στην Αμερική στα 1924 και προσέφερε ένα μεγάλο χρηματικό ποσό για την ανέγερση του δημοτικού σχολείου του Πορτιανού. Το Μάρτη του 1920 ο κτηματίας Χρήστος Λιάπης διατέλεσε μέλος της Γεωργικής Επιτροπής του Πορτιανού. Ταυτόχρονα οι μεγαλοκτηματίες Χρήστος Λιάπης, Αντώνιος Λιάπης, Νικόλαος Λιάπης και Κωνσταντίνος Λιάπης στα 1924 προσέφεραν δωρεές για τα ορφανά του Πορτιανού. Συχνά οι Λιάπηδες ακολούθησαν το δρόμο της μετανάστευσης άλλοτε προς την Αμερική κι άλλοτε προς την Αίγυπτο.

Ο εικοσιπεντάχρονος Αντώνιος Λιάπης από το Πορτιανού το 1909 μετοίκησε στις ΗΠΑ ενώ λίγα χρόνια αργότερα το 1914 τον ακολουθήσε κι ο εικοσιοχτάχρονος αδελφός του, Παύλος Λιάπης. Το 1920 ο Σπύρος Λιάπης από τη Σκανδάλη μετοίκησε με τη σύζυγο του Ευαγγελία στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου όπου είχε τις επιχειρήσεις του (αρτοποιεία) και υπήρξε ένα από τα βασικά μέλη της Λημνιακής αδελφότητας της Αλεξάνδρειας. Τα αδέλφια Χρήστος και Νικόλαος Λιάπης, παιδιά του Σπυρίδωνα Λιάπη δραστηριοποιήθηκαν αργότερα εμπορικά στα Καμίνια τη δεκαετία του εξήντα ως έμποροι βαμβακιού. Γενικότερα οι Λιάπηδες της Λήμνου είναι μια οικογένεια της οποίας τα μέλη διακρίθηκαν για τη προσφορά τους στην εκπαίδευση, στο εμπόριο και στα κοινά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, το οποίο κι αποτελεί πρότυπο για τη φιλοπατρία του ο δάσκαλος Νικόλαος Λιάπης από τη Σκανδάλη ο οποίος φρόντισε και το χωριό του διατήρησε την πολιτιστική του παράδοση και σήμερα αποτελεί ένα χωριό κόσμημα.

 Ευαγγελία Λιάπη

 MA, MSc Φιλόλογος

Το κείμενο «Οι Λιάπηδες της Λήμνου» δημοσιεύτηκε στο ^4ο τεύχος, Πάσχα 2024 της εφημερίδας «Ο κήρυκας των Καμινίων» του εκδότη Σ.Φράττη η οποία διανέμεται δωρεάν για τους απανταχού Λήμνιους.