Παναγιά η Κακαβιώτισσα

Η Παναγιά, ονομάστηκε Κακαβιώτισσα από το βουνό Κάκαβο[1]στο οποίο βρίσκεται το ξωκλήσι της.

Πρόκειται για μια  άσκεπη εκκλησία, η οποία είναι χτισμένη μέσα σε μια σπηλιά. Δε είναι  ακριβώς σπηλιά αλλά μια εσοχή που σχηματίζουν τα βράχια.
Κάτω από το βραχώδες αυτό μπαλκόνι ασκητές[2] ήδη από τα 1305 επέλεξαν το τόπο του Κάκαβου, για να ασκητέψουν και να δοξολογήσουν την Παναγία.
Έχτισαν το ναΐσκο για να λειτουργούνται οι μοναχοί,που ασκήτευαν στις γύρω σπηλιές του βουνού.
Κάποτε οι μοναχοί πέθαναν, καινούργιοι ασκητές δεν ήρθαν και ο τελευταίος που έμεινε, αποφάσισε, να εγκαταλείψει τη Λήμνο και να πάει στο Άγιο Όρος.
Πριν φύγει για το όρος, βρήκε ένα Λημνιό από την οικογένεια Μουμτζή, από το Κοντιά, που’ χε τη μάντρα του εκεί κοντά και του εμπιστεύτηκε την εικόνα της Παναγίας, το «Ρόδον το αμάραντον».
Ο μοχαχός ζήτησε από το βοσκό να ανεβάζει την εικόνα στο ναό κάθε Λαμπροτρίτη για να λειτουργείται.
Έπειτα ο ασκητής μπήκε στη θάλασσα, άνοιξε το ράσο του, το οποίο έγινε βάρκα και έφυγε για το όρος. 
To μετόχι της Παναγίας της Κακαβιώτισσας βρίσκεται κοντά στο ερειπωμένο πια οικισμό Ζεματά ή Ζυματά του Kοντιά και κοντά στο χωριό Θάνος στο οποίο ανήκει και το προσκύνημα 

Η Παναγία η Κακαβιώτισσα είναι ένα  από τα πολλά παλαιά αγιορείτικα μετόχια της Λήμνου.
Το μετόχι είναι γνωστό ήδη από το 1305, έτος που περιήλθε στην ιδιοκτησία της μονής Μεγίστης Λαύρας[3].
Μοναχοί τότε από τον Άγιο Ευστράτιο που ανήκαν στη μονή της Μεγίστης Λαύρας, εγκαταστάθηκαν στη σπηλιά, για να προστατευθούν από τις επιδρομές των Τούρκων.
Εντυπωσιακή είναι η θέση του ναΐσκου.Βρίσκεται μέσα σε δυσπρόσιτη σπηλιά, στις παρυφές  του βουνού. Η σπηλιά βρίσκεται σε  ιδανική θέση  για  ερημίτες.
Ακόμα και σήμερα σε μια διπλανή μικρή σπηλιά συναντάμε ίχνη ανθρώπων, που πηγαίνουν στη σπηλιά, για να απομονωθούν και να προσευχηθούν. Υπάρχουν κονσέρβες, πνευματικά χριστιανικά βιβλία και στρωσίδια.

Το ξωκλήσι λειτουργεί και εορτάζει κάθε Λαμπροτρίτη, όταν οι κάτοχοι της εικόνας την ανεβάζουν στο ναό, για να  λειτουργηθεί. 
 Ευαγγελία Χ.Λιάπη

---

[1] Αρχικά αναφέρεται ως Παναγιά η Κακοβιότισσα κι όχι Κακαβιώτισσα.(Σάθας Μεσαιωνική Βιβλιοθήκη, τόμος Γ,σελ.568)

[2] Μοναχοί από τον Άγ. Ευστράτιο  εγκαταστάθηκαν στη περιοχή που είναι  το ξωκλήσι για να προστατευθούν από επιδρομές Τούρκων.

[3] Το μετόχι της Παναγιάς της Κακαβιώτισσας σημειώνεται κατά την απογραφή του 1356 όταν διοικητής της Λήμνου ήταν ο Μανουήλ Λάσκαρης.Το μετόχι άνηκε στη μονή Αγίας Λαύρας και πριν και μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης.(Σάθας ,Μεσαιωνική Βιβλιοθήκη, τόμος Γ,σελ.568)