Οι Οθωμανοί κι η Λήμνος

Στα βυζαντινά χρόνια η Λήμνος αποτελεί αυτοκρατορική κτήση, προέκταση  της Βασιλεύουσας και θα μείνει στο πλευρό της μέχρι την άλωση. Οι Τούρκοι θα την καταλάβουν 26 χρόνια μετά την άλωση της Πόλης, αλλά δεν θα αναμειχτούν ποτέ με τον λημνιακό πληθυσμό. Στα 430 χρόνια τουρκικού ζυγού οι Λήμνιοι ποτέ δεν άφησαν τους Τούρκους να μείνουν μέσα στα χωριά τους. Έβαζαν τους Αγίους τους να τους διώχνουν μακριά. Σε κάθε σχεδόν λημνιακό χωριό υπάρχει μια παράδοση που αναφέρεται στο γεγονός της μη κατοίκησης των Τούρκων στα χωριά τους.
Οι Τούρκοι την ημέρα είχαν δοσοληψίες με τους Λημνιούς, μα σαν νύχτωνε κανείς τους δεν διακινδύνευε διανυκτέρευση σε ελληνικό χωριό, αλλά ούτε  στην ύπαιθρο του νησιού. 
Άλλοτε η Παναγία  με φωτιές που περιζώνανε την εκκλησία της στα Καμίνια, άλλοτε ο Αϊ Γιώργης στη Καλλιόπη, ο Άγιος Θωμάς στην ύπαιθρο δεν το επέτρεψαν ποτέ στους Τούρκους.
“Μέσα στα εβδομήτνα πέντε χωριά του νησιού, δεν υπάρχουν παρά δύο-τρία μόνον όπου οι κάτοικοι δε μιλούν ελληνικά και δεν είναι Χριστιανοί^”.[1]

Θα οικήσουν ένα - δύο μόνο χωριά όπως το χωριό Λέρα, τον Ανυπάτη ή Αϋπάτη ή Άγιο Υπάτιο^{[2] κ}αι το Βάρος και εκεί θα ζήσουν απομονωμένοι από το ελληνικό στοιχείο. Κατά τη περίοδο της τουρκοκρατίας το νησί το διοικούσαν ο Βοεβόδας (γενικός διοικητής) και  ο Καδής(ο δικαστής). Όταν ο Belon επισκέφτηκε τη Λήμνο και θέλησε να πάρει άδεια από τις τουρκικές αρχές για να επισκεφτεί το χώρο όπου γινόταν η εξόρυξη της λημνίας γης επισκέφτηκε το Βοεβόδα και το βρήκε  στο Λιβαδοχώρι.Εκεί ο Βοεβόδας τον τίμησε κάνοντας του το τραπέζι παρουσία Ελλήνων προκρίτων.^[3] 
Μειονότητα στην πραγματικότητα οι Τούρκοι θα εγκαταλείψουν το νησί, το 1923 ύστερα από την υπογραφή της συνθήκης της Λοζάννης. Χίλιοι εξακόσιοι τριάντα έξι (1636)Τούρκοι με την ανταλλαγή των πληθυσμών θα αναγκαστούν να την εγκαταλείψουν και θα έρθουν στο νησί τέσσερις χιλιάδες πεντακόσιοι δύο(4502) πρόσφυγες από την Μ.Ασία και την Προποντίδα.Το τουρκοχώρι  Λέρα θα οικιστεί από πρόσφυγες από την περιοχή Ρειστέρι της Μ.Ασίας  κι αμέσως μετά θα μετονομαστεί σε Άγιο Δημήτρη. 
Ευαγγελία Χ.Λιάπη

---

1] Pierre Belon, Les observations du plusieurs singularités et choses mémorables trouvées en Gréce, Asie, Judée, Égypte, Arabie et autres pays etrangers, rédigées en trois livres, (Παρίσι 1553), κεφ. 25: μετάφραση Τουρπτσόγλου-Στεφανίδου, Β., Ταξιδιωτικά και Γεωγραφικά Κείμενα για τη Νήσο Λήμνο (15ος-20ος αιώνας), (Θεσσαλονίκη 1986).

[2] Στον Αϋπάτη υπήρχε τζαμί και λειτουργούσε τουρκικό σχολείο.

[3] Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ο Βοεβόδας ζήτησε από το Belon δυο δουκάτα για να του επιτρέψει να επισκεφτεί το χώρο.
Όταν ο Belon αντέδρασε και του έδειξε την επιστολή που είχε πάρει για το σκοπό αυτό από την Υψηλή Πύλη με τη μεσολάβηση του Γάλλου Πρέσβη ο Βοεβόδας ήταν ανένδοτος και τον απείλησε ότι αν δεν συμμορφωνόταν θα έπρεπε να εγκαταλείψει το νησί. 
Έτσι αναγκάστηκε να πληρώσει τα δυο δουκάτα.

---