Ο Κερίμ Αγάς κι η Λήμνος

Ένα δημοτικό τραγούδι,το οποίο συναντάμε μόνο στη Λήμνο, είναι το τραγούδι που αφηγείται την ιστορία του Κερίμ[1] Αγά.

Σύμφωνα με τον ανώνυμο λαικό αοιδό, στα 1669 μ.Χ. ο Κερίμ Αγάς καταδυνάστευσε τους κατοίκους της Λήμνου με τη βαριά φορολογία, που είχε θεσπίσει.

Κερίμ Αγά Παραλλαγή Ι

 «Στα χίλια εξακόσια και στο ’ξηνταεννιά              

το πήρε τ’ αγαλίκι  με την παλικαριά

το Χάρτη, το Ντοβλέτι[2], τα χρόνια δεκαεφτά

Κερίμ Αγά βουλήθει καράβι ν’ αρματώσει

μα έξαφνα τον ήρθε οτ’ δεν θα τα γλιτώσ’

Αυτός ο Χατζή Γιώργης πήγε τα μπουγιουρντιά[3]

 να κατεβεί η αρμάδα από δεξά μεριά

Και τον πασά τον λέει γλυκά το’νε μιλά:

-πε το ψωμί τ’ μη φας, πε τον καφέ τ’ μην πιεις

γιατί θα σε μαγέψει και πίσω θα διαβείς.

Και ο πασάς ρωτούσε, σαν τι λογιός είναι;

-μαύρος είναι στο φως, καμπούρης στο κορμί

και δόντια που δεν είχε[4] να φάγει το ψωμί

Η αρμάδα κατεβαίνει π’ τα όρη, π’ τα βουνά

Κερίμ Αγάς τη βλέπει, πέφτει λιγοθυμά

Η Αϊσέ Καντίν5] τον βρέχει με ξύδια, με νερά

η Αϊλέ Χανούμ τρέχει και τον παρηγορά

-Ας πάνε χίλια γρόσια και εκατό πουγκιά

πάλι αγάδες θα ’σαστε σε τούτο το ραγιά.

Γράφει γραφή, στέλνει γραφή και μπουγιουρντί,

στον Πέτασο να πάει και ’κει ν’ αναγνωθεί

Σαράντα μπακλαβάδες και εκατό πουγκιά,

τα βάζουν και τα στέλνουν πεσκέσι τον Πασά

Και πίσω τα γυρίζουν πουγκιά και μπακλαβά.

Κερίμ Αγάς το νιώνει δεν είν’ καλή δουλειά

Επάνω απ’ το κιόσκι μα ν’ ως κι’ α στο γιαλό

Κερίμ Αγάς γυρίζει σαν πρόβατο λωλό

Μαζεύτηκε τ’ ασκέρι, ούλη η φτωχολογιά

και γέμισε το κάστρο και μέσα τα Τσαρσά

και βγήκαν και φωνάξαν και τσ’ άκ’σαν σαν πουλιά:

-Για πάρε μας αφέντη, για πάρε μας πασά

γιατί χουζούρ’^[6] δεν έχουμε πε τούτον τον Ζορμπά

πέντε χρονών τ’ αγόρι χαράτσ’ επαίρνε το

εννιά χρονών κορίτσι, στο πλάι παίρνε το

-Δεν σ’ είπα κύρη Μπέη Χασάν πασά παιδί

ζουλούμια^[7] να μην κάνεις σε τούτο το νησί;

-Ψέμα το λεν αφέντη μ’ και μην μπιστεύεσαι

ψέμα το λεν αφέντη μ’, αυτοί ’ναι Καστρινοί^[8]

-Αλ’σίδες στα ποδάρια, αλ’σίδες στο λαιμό

και μπουκαγιά^[9] στα χέρια να μαρτυρήσ’ το βιό

-Στη σκάλα π’ ανεβαίνει έχ’ έναν κουμπαρά

μ’ αν έχ’ χιλιάδες λίρες, γρόσια και φλουριά

πάρτε τα να τα πάρετε, ντύστε και τα ορφανά^[10]

Δεν θέλουν μόν’ τα γρόσια, μαζί και τα φλουριά

θέλουν και το κεφάλι ’ς να πάμε τον πασά

Τ’ Κερίμ Αγά τα γρόσα και (τ’) Ντ(ε)λερή το βιό,

τα πήραν οι φρεγάδες και πάνε για τη Χιό^[11]

Κερίμ Αγά Παραλλαγή ΙΙ

Φιργάδα κατιβαίνει στης Λήμνους τα νιρά,

Κιρίμ-αγάς τη βλέπει, πέφτει λιγουθυμά.

Μαζώχτηκαν ου κόσμους κι ούλ’ η φτουχουλουγιά,

δε κλάψαν σαν αηδόνια, μο κλάψαν σαν πουλιά.

-Για πάρι μας, αφέντη, για πάρι μας, πασά,

κι οι μεις ριχάτ’ δεν έχουμ’ ’πι τούτουν του ζουρμπά.

Δέκα χρουνό κουρίτσι στου πλάι παίρνει του,

δέκα χρουνών αγόρι χαράτσι παίρνει του.

-Δε σ’ είπα, βρε ζαμπίτι, δε σ’ είπα βρε ζουρμπά,

χαράτσι να μην παίρνεις δέκα χρουνών πιδιά;

Κι συ πας κι του παίρνεις χαράτσα διπλουτά,

αλ’ σίδα στα πουδάρια κι αλ’ σίδα στου λιμό.

Στη σφίδα ’νι τα γρόσα, στου κιούπι τα φλουριά,

για πάριτι κι αφήτι κι τ’ αρφανά πιδιά.

Κι αφήτι μι να ζήσου ακόμα μια χρουνιά,

να πάγου στην αγάπ’ μ’ κι δε τη γλέπου πλια.

Ο Κερίμ ή Κιρίμ Αγά, ήταν ο Τούρκος διοικητής της Λήμνου σύμφωνα με το δημοτικό τραγούδι.Τυραννούσε τους Λημνιούς, με τους ασήκωτους φόρους που είχε καθιερώσει  και γενικότερα με τις αυθαιρεσίες του.

Όταν ο Σουλτάνος έμαθε για τις αυθαιρεσίες του Κερίμ, έστειλε με πλοίο φρουρά, με σκοπό,   να συλλάβει τον Κερίμ και να το μεταφέρει στη Τουρκία για να δικαστεί.

Ο Κερίμ σύμφωνα με το δημοτικό τραγούδι της Λήμνου άκουσε τη συμβουλή της συζύγου του κι επιχείρησε, να  εξαγοράσει τη φρουρά,  πληρώνοντας τους με λίρες, γρόσια και φλουριά.
Τον πλούτο του ο Κερίμ τον έκρυβε  μέσα σε κιούπια και σφίνες.

Ο πασάς[12] όμως αρνήθηκε το παρά του Κερίμ κι άκουσε το λαό της Λήμνου, ο οποίος τον ενημέρωσε για την βαριά φορολογία.
Αναφέρεται ότι κεφαλικό φόρο πλήρωναν ακόμα και τα ανήλικα παιδιά. 
Έτσι ο πασάς συνέλαβε τον Κερίμ και τον οδήγησε στη Τουρκία, για να τον τιμωρήσει ο Σουλτάνος.

Ο λαός της Λήμνου με το τραγούδι αυτό εκφράζει την ικανοποίηση του για την ηθική του δικαίωση.

Δεν γνωρίζουμε αν το πραγματικό όνομα του κακοδιαχειριστή Αγά ήταν πράγματι Κερίμ ή κάποιο άλλο.

Ιστορικά έχουμε πληροφορίες ότι γύρω στα 1700 ντερεμπέης της Σαμψούντας είναι ο Κερίμ αγάς.Θεωρήθηκε ένας από τους πιο σκληρούς και βάναυσους Τούρκους, ο οποίος επιχείρησε βίαια να αλλαξοπιστήσει τους Χρστιανούς.

Η λαική μούσα της Λήμνου πιθανότατα να ταύτησε αυτά τα δυο πρόσωπα για να τονίσει, μέσα από την ποιητική υπερβολή, τους αβάσταχους φόρους και τη φτώχεια  που πέρασαν οι Λήμνιοι κατά τη διάρκεια της οθωμανικής κυριαρχίας.

Ευαγγελία Χ.Λιάπη

---

[1]Κερίμ στα τουρκικά σημαίνει ένδοξος,λαμπρόςς,γενναιόδωρος. Σε άλλες παραλλαγές αποκαλείται  Γκερίμ, ή Τσερίμ.

[2] Εννοεί  την Κυβέρνηση.

[3] Σημαίνει τις διαταγές, τα χαρτιά, τις εντολές ή οδηγίες.

[4] Σε άλλη παραλλαγή αναφέρεται «που δεν έχει».

[5] Στην τουρκική γλώσσα «καντίν» σημαίνει σύζυγος,γυναίκα.

[6]Σημαίνει ανάπαυση, ηρεμία.

[7] Εννοεί τις απάνθρωπες πράξεις.

[8] Η Μύρινα παλαιότερα ονομαζόταν Κάστρο,εξού και οι κάτοικοι Καστρινοί.

[9] Σε μια άλλη παραλλαγή αναφέρεται η λέξη «χειροπέδες».

[10]Ή  «πάρτε και δαύτα πάρτε τα και ’φήστε και τ’ ορφανά».

[11] ή «τ’ Κερίμ Αγά τα γρόσα και τον Κερίμ αγά μαζί και τ’ Ντελερή το βιό, τα παίρναν οι φρεγάδες και πάνε για τη Χιό

[12] Ο αρχηγός της φρουράς που πήγε να συλλάβει τον Κερίμ.