Το οικονομικό κράχ του 1929 κι η νήσος Λήμνος

Κατά τη περίοδο 1920-28 ο «Λιμήν Μούδρου[1]» άρχιζε να παρουσιάζει μια σημαντική εμπορική δραστηριότητα.Στο λιμάνι του εκείνα τα χρόνια έδεναν όχι μόνο εμπορικά πλοία αλλά κι επιβατικά καθώς και πολλοί θαλαμηγοί. 
Οι θαλαμηγοί ανήκαν σε πλούσιους Ευρωπαίους, κυρίως Ιταλούς που λόγω τις δημοσιότητας που τα χρόνια εκείνα είχε κερδίσει η Λήμνος με τις ανασκαφές στην Πολιόχνη και στην Ηφαιστία.Το λιμάνι του Μούδρου είχε φωταγωγηθεί λίγα χρόνια πριν από μια γαλλική εταιρία.Οι Γάλλοι το λιμάνι το αποκαλούσαν Άγιο Αντώνιο εξαιτίας ενός ναΐσκου που υπήρχε στο λιμάνι.Το λιμάνι του Μούδρου διέθετε τρεις αποβάθρες. Τη «Γαλλική», την «Ελληνική» και την «Αυστραλιανή» αποβάθρα. Η «Γαλλική» είχε μήκος 30 μέτρα και πλάτος 4 και ήταν ξύλινη.

Στα 1929 έγινε πλειστηριασμός ώστε να εκποιηθεί η ξυλεία της γαλλικής αποβάθρας[2]. Ταυτόχρονα προκηρύχτηκε διαγωνισμός[3] για την κατασκευή μιας μεταλλικής αποβάθρας. Ένα λεωφορείο "Άτλας" στα 1929 εκτελούσε στη Λήμνο δρομολόγια από το Κάστρο προς τα άλλα χωριά του νησιού. Τα χρόνια είναι δύσκολα. Το 1929[4] πραγματοποιείται το μεγάλο οικονομικό κράχ.Αποτέλεσμα να επηρεαστεί και η εγχώρια αγορά. Η παραγωγή της Ελλάδος στα καπνά μειώνεται κατά 50%.Σταδιακά όμως σε αυτή την κρίσιμη δεκαετία του 1930  παρουσιάζεται αύξηση στην παραγωγή του βαμβακιού[5].Από το 1928-1938 πενταπλασιάστηκε η παραγωγή βαμβακιού. Η παραγωγή του βαμβακιού υπήρξε η σανίδα σωτηρίας για την αγροτική οικονομία της Λήμνου μετά την απαγόρευση της καλλιέργειας καπνού.Ταυτόχρονα τη δεκαετία του 1930 αρχίζει η εμπορική κίνηση του λιμανιού του Μούδρου. Αρχικά προς την Καβάλα και τη Θεσσαλονίκη κι αργότερα προς την Αθήνα.Μαούνες, καΐκια, βενζινόπλοια και πλοία μετέφεραν από το λιμάνι του Μούδρου ψάρια, αστακούς, αυγά, τυρί[6], σάμια,ταχίνι, κρασί, δημητριακά (κυρίως σιτάρι), όσπρια, γλυκάνισο, ρεβίθια, κουκιά.Στις 23 Απριλίου 1932 η Ελλάδα κηρύσσει «πτώχευση». Τρεις μέρες αργότερα η κεντρική τράπεζα σταματά να μετατρέπει δραχμές σε χρυσό. Μέχρι τότε η εμπορική δραστηριότητα στηριζόταν στις χρυσές λίρες. Οι αγοραπωλησίες γινόντουσαν πρωτίστως σε λίρες Αγγλίας.Έτσι τα αυγά κατά την κρίσιμη αυτή δεκαετία αποκτούν νομισματική αξία στη Λήμνο αλλά και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Πήγαινε ο αγρότης στο μπακάλικο, ψώνιζε και πλήρωνε με αυγά. Ένα αυγό ισοδυναμούσε με τρεις παστές σαρδέλες. Γενικότερα τα μπακάλικα και τα παντοπωλεία της Λήμνου διεξήγαγαν τις αγοραπωλησίες τους κυρίως σε αυγά. Ταυτόχρονα υπήρχαν έμποροι οι οποίοι γύριζαν τα χωριά της Λήμνου και συγκέντρωναν αυγά τα οποία στη συνέχεια έφερναν στη Αθήνα και τα έδιναν σε μεγαλέμπορους.Το νησί κατά την κρίσιμη  δεκαετία του 1930 εισήγαγε κυρίως πετρέλαιο, χημικά λιπάσματα[7], ξυλεία, ασβέστη, υφάσματα, είδη οικιακής χρήσης πατάτες, ελιές, χαλβά, γεωργικά εργαλεία.Η διεθνής οικονομική κρίση κλόνισε και τη Λήμνο αλλά τα αποτελέσματα δεν ήταν ολέθρια. Η πλειονότητα των κατοίκων, ήταν φτωχοί ή πάμφτωχοι άνθρωποι, κλονισμένοι από τους πολέμους των προηγούμενων ετών.
Τα προηγούμενα χρόνια το ανθρώπινο δυναμικό(άνδρες ηλικίας 18-40 ετών) απουσίαζε λόγο των πολέμων. Στην κρίσιμη δεκαετία όμως, 1928-1938, οι άνδρες ήταν στο νησί και το καλλιεργούσαν. Τα χρόνια εκείνα δεν υπήρχε σπιθαμή γης που να έμενε ακαλλιέργητη.

Το νησί της Λήμνου κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης του 1930, παρουσίαζε αυτάρκεια αγαθών και κατάφερε να συντηρήσει τον πληθυσμό της.

Ευαγγελία Χ.Λιάπη

---

[1] Το λιμάνι του Μούδρου ήταν το βασικό λιμάνι της Λήμνου μέχρι τη δεκαετία του 1970.

[2] Ε.Λ.20/1/1929 α.φ.656

[3] Ε.Λ.20/10/1929 α.φ.695

[4] Το 1929 εκτός από τη μεγάλη οικονομική κρίση  το συνόδευε και μια μεγάλη βαρυχειμωνιά που επιδείνωνε την κατάσταση .Οι θερμοκρασίες συχνά  έφταναν 4 με 5 βαθμούς Κελσίου κάτω του μηδενός.

[5] Στην παραγωγή του βαμβακιού βοήθησαν οι Αιγυπτιώτες οι οποίοι γνώριζαν πολύ καλά την παραγωγή του βαμβακιού από την Αίγυπτο .Το αιγυπτιακό βαμβάκι θεωρείται πολύ καλής ποιότητας βαμβάκι.

[6] Ήδη από το 1930 γινόταν εξαγωγή τυριού προς την Καβάλα.

[7] Στη Λήμνο τα εμπορευόταν ο Δ.Βέργος.Ε.Λ.27/3/1927 α.φ.552¨

Τα χαρτονομίσματα είναι του 1935,του 1926( με σφραγίδα Επιτρόπου) και του 1939.

από τη συλλογή της Ε.Χ.Λιάπη