Έθιμα της Πεντηκοστής

«Όλα τα Ψυχοσάββατα να ’ρτουν και να περάσνε, του Ρουσαλιού το Ψυχοσάββατο μην έρτη, μην περάση»

Το Σάββατο της Πεντηκοστής είναι ένα ιδιαίτερο Ψυχοσάββατο. Το αποκαλούν και  Σάββατο του Ρουσαλιού.

Την Παρασκευή,την παραμονή  οι νοικοκυρές φτιάχνουν κόλλυβα και τα πάνε στην εκκλησία, για να τα διαβάσει ο ιερέας.

Παλαιότερα πίστευαν πως οι ψυχές[1] αυτό το Ψυχοσάββατο δεν το επιθυμούσαν γιατί έπρεπε να επιστρέψουν στην κατάσταση που βρισκόντουσαν πριν την Ανάσταση και για αυτό θα κλαίνε.

Έλεγαν πως οι ψυχές αυτή τη περίοδο(από το Πάσχα έως και τη Κυριακή της γονατιστής) κάθονταν πάνω στα δένδρα και στα βλαστάρια του αμπελιού, γι΄ αυτό και απέφευγαν να κόψουν βλαστάρια, πριν από του Αγίου Πνεύματος, μήπως πέσουν οι ψυχές που κάθονταν πάνω στα κλαδιά και στα βλαστάρια.

Απέφευγαν ακόμα και να ξεραχνίσουν γιατί πίστευαν ότι οι ψυχές έβρισκαν καταφύγιο στους ιστούς της αράχνης και δεν ήθελαν να τις ενοχλήσουν.

Ακόμα δεν άφηναν ρούχα έξω από το σπίτι μετά τη δύση του ήλιου αλλά φρόντιζαν να τα μαζέψουν έγκαιρα. Αν λησμονούσαν κι άφηναν κάτι, κυρίως αν τύχαινε και ήταν ασπρόρουχο, την επόμενη μέρα το πρωί το μάζευαν και το νερόπλεναν.

Το Σάββατο της Πεντηκοστής απέφευγαν επίσης να πλύνουν και να ράψουν. Έλεγαν πως αν έπλεναν θα ταλαιπωρούσαν τις ψυχές ενώ αν έραβαν, θα τις τρυπούσαν.

Κυριακή της Πεντηκοστής ή της Γονατιστής

«Τη αυτή ημέρα, Κυριακή ογδόη από του Πάσχα, την αγίαν Πεντηκοστήν εορτάζομεν.Πνοή βιαία γλωσσοπυρσεύτως νέμει, Χριστός το θείον Πνεύμα τοις Αποστόλοις. Εκκέχυται μεγάλω ενί ήματι Πνεύμ' αλιεύσι. Ταις των αγίων Αποστόλων πρεσβείαις, Χριστέ ο Θεός ημών, ελέησον ημάς. Αμήν»

Την αποκαλούσαν Γονατιστή γιατί όλο το εκκλησίασμα τη ημέρα αυτή γονατίζει τρεις φορές κατά τη διάρκεια της θείας λειτουργίας.

Πίστευαν πως την ώρα εκείνη της γονυκλισίας, αποχαιρετούσαν και υποκλίνονταν στις ψυχές που έφευγαν.

Δεν έπρεπε να έχουν θλιμμένα πρόσωπα και να κλαίνε, για να μην εμποδίσουν τις ψυχές να επιστρέψουν ήσυχα στον κάτω κόσμο.

Παλαιότερα κατά την ώρα της γονυκλισίας κρατούσαν κι αναμμένα κεριά για να φέγγουν στις ψυχές και να βρουν εύκολα το δρόμο τους.

Πίστευαν ακόμα πως η γονυκλισία θα έφερνε υγεία και καλό στους ίδιους.

Ακόμα σύμφωνα με τις παλιές δοξασίες που επικρατούσαν  την ημέρα αυτή απαγορευόταν, να ανοίξουν τα σεντούκια, γιατί θα πήγαιναν οι ποντικοί και θα κατέστρεφαν τα προικιά.

Του Αγίου Πνεύματος ή της Αγίας Τριάδος.

Η Δευτέρα της Πεντηκοστής είναι αφιερωμένη στο Άγιο Πνεύμα και στην Αγία Τριάδα.

«Το Πνεύμα το άγιον,

ήν μεν αεί και έστι και έσται

ούτε αρξάμενον ούτε παυσόμενον,

αλλά αεί Πατρί και Υιώ συντεταγμένον

Και συναριθμούμενον».

Στη Λήμνο την ημέρα αυτή εορτάζει ο μητροπολιτικός ναός της Μύρινας.

Θεωρούσαν την ημέρα αυτή ιερή και πίστευαν πως έπρεπε να την σεβαστούν και να την τιμήσουν.

Έλεγαν, πως η μέρα της Αγίας Τριάδος είχε την «κακιά την ώρα» και για αυτό και ήταν ιδιαίτερα φειδωλοί στις δραστηριότητες τους, π.χ. απέφευγαν να πάνε στη θάλασσα.

Της Αγίας Τριάδος γινόταν ο ερινισμός των σύκων, για αυτό κι έλεγαν:

«Τ’αη Πνευμάτου βάλ’ ορνό

Και τ’αη Λιά ’φα σύκα».

Συνήθιζαν,να μαζεύουν βότανα από τους αγρούς όπως χαμομήλι, φασκόμηλο,  μολόχα κ.ά., γιατί πίστευαν πως αν τα μάζευαν την ημέρα αυτή θα είχαν ιδιαίτερα θεραπευτικές ιδιότητες.

Ευαγγελία Χ.Λιάπη

---

[1] Με το πρώτο «Χριστός Ανέστη» που λέει ο ιερέας οι ψυχές παίρνουν άδεια και ανεβαίνουν στον Επάνω κόσμο και παραμένουν  μέχρι την Κυριακή της Πεντηκοστής.