Από
παιδί όπως σημειώνει ο ίδιος στο έργο του γοητεύτηκε από την λαογραφία και
κρατούσε σημειώσεις για τις παραδόσεις της Λήμνου. «Αγαπούσα
πολύ να μαθαίνω παλιές απόψεις και ιστορίες» και σε άλλο σημείο αναφέρει: «Να
διατηρήσουμε την παράδοση μας ακόμα και ως ανάμνηση για ότι καλό ή άσχημο
συνέβηκε, να μείνει ως αξιοπρόσεχτο παρελθόν, για να καλομελετήσουμε, για να
διδαχτούμε από αυτό και έτσι να μην ξανακάνουμε τα ίδια λάθη».
Ο
Μουστάκας μελέτησε το έργο του μεγάλου δασκάλου και θεμελιωτή της
ελληνικής λαογραφίας Νικολάου Πολίτη και στο μνημειώδες έργο του ακολουθεί τις
υποδείξεις του μεγάλου αυτού λαογράφου.
Μέρος
του έργου του Σ.Μουστάκα στηρίχτηκε στις
πολύτιμες σημειώσεις που του είχε αφήσει ο θείος του Κώστας Σ.Χαραμής.
Ο
Σπύρος Μουστάκας μελέτησε διεξοδικά τα ήθη κι έθιμα του λαού της Λήμνου. «Πολλές μελέτες έκανα σε
βιβλία,περιοδικά αλλά περισσότερο αυτόν τον απλοϊκό χωρικό,που φαίνεται
ολοκάθαρα ότι είναι μια εγκυκλοπαίδεια,ένα ζωντανό λεξικό... »
Ο
δάσκαλος και λαογράφος Σπύρος Μουστάκας κατέγραψε τις παραδόσεις της Λήμνου σε εικοσιδύο
χειρόγραφους τόμους.Ως λαογράφος ασχολήθηκε με τα τραγούδια και τους χορούς της
Λήμνου, τα παραμύθια, τα γιατροσόφια, τη μαγειρική, τα μοιρολόγια, τις
προλήψεις, τις δεισιδαιμονίες, τη λημνιακή ντοπιολαλιά, τους θρύλους, τα
πανηγύρια και την εθιμοτυπία τους,τη λημνιακή
αρχιτεκτονική και πολλά άλλα.
Μετά
τη συνταξιοδότηση του από την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση ο Μουστάκας μετοίκησε
στη Χαλκίδα όπου ζούσε η πολυαγαπημένη κόρη του κι ασχολήθηκε με τη συγγραφή
και ταξινόμηση του έργου του.
Ο
Μουστάκας μέσα από το μνημειώδες έργο του φωτογραφίζει τη λημνιακή κοινωνία, τους
μόχθους και τους κόπους των ανθρώπων της, τις παραδόσεις τους, τις δοξασίες
τους και τις προλήψεις τους.
Ο
Σπύρος Μουστάκας γύριζε τα χωριά της Λήμνου και κατέγραφε τις παραδόσεις του
νησιού.Συνομιλητές του συνήθως ο παπάς, ο δάσκαλος, ο πρόεδρος, ο γραμματέας
και απλοί χωρικοί.Επέλεγε δε να καταγράφει όσα αυτοί του αφηγούνται στην τοπική
γλωσσολαλιά.
Τα
καταλληλότερα πρόσωπα όπως ο ίδιος αναφέρει ήταν οι γεροντότεροι αν και πολλές
φορές τον στεναχωρούσαν γιατί αν και ήξεραν πολλά πράγματα δεν ήθελαν να
μεταδώσουν αυτές τις πληροφορίες κι έτσι αξιόλογα πράγματα χάθηκαν.
Κατέγραφε
ηθικοπλαστικές ιστορίες που του αφηγήθηκαν οι συνομιλητές του με σκοπό να
διαπαιδαγωγήσει τον αναγνώστη του.Πιστεύει βαθιά στο Θεό και στη θεία δίκη που
ανταμείβει τον έντιμο και δίκαιο και τιμωρεί τον άδικο κι άτιμο.
Γράφει:"Όποιος
κλέβ',προυκοπή δεν έχ'του ξένου πράμα π'θα γυρέψει να κλέψεις,έχ' λένε απάνου
τ'ουργή κι φουνάζ".
Ο
λαογράφος Σπύρος Μουστάκας δώρησε τα χειρόγραφα των έργων του στη Καρατζάδειο
Βιβλιοθήκη.
Το
έργο του φέρει τον τίτλο «Λαογραφικοί
θησαυροί της Λήμνου».Κυκλοφόρησαν μόνο οι δυο πρώτοι τόμοι το 1980 από τις
εκδόσεις «Δίπτυχο» ενώ ακολούθησε και δεύτερη έκδοση
βελτιωμένη το 1998 από τις εκδόσεις Κυριακής Αθ.Βασδέκη.Η δεύτερη αυτή έκδοση
είναι αφιερωμένη στα εγγόνια του συγγραφέα.
Για
εξώφυλλο και στις δυο εκδόσεις του ο Λήμνιος λαογράφος επέλεξε το χάρτη της
Λήμνου.Στο δεύτερο τόμο του έργου του πάνω στο χάρτη της Λήμνου υπάρχει
σημειωμένο ένα μόνο χωριό.Το πολυαγαπημένο χωριό του συγγραφέα, το Λιβαδοχώρι.
Ο
Σπύρος Μουστάκας με ιδιαίτερη επιμέλεια φρόντιζε τα βιβλία του.Μέσα σε κάθε αντίτυπο
το οποίο είναι ένα και μοναδικό,αριθμημένο από τον ίδιο, ο συγγραφέας το
υπογράφει και χειρόγραφα αφήνει ένα μικρό σημείωμα και μια ζωγραφιά για τον
αναγνώστη του.
Ο
Σπύρος Μουστάκας είναι ο σημαντικότερος λαογράφος του νησιού της Λήμνου κι το έργο του αποτελεί πραγματικά σημαντικό
λαογραφικό θησαυρό για τον τόπο μας.
Ευαγγελία Χ.Λιάπη
Αναρτήσεις
