Οι Λήμνιοι μετανάστες στην Αμερική (Ι φάση)

Στη πρώτη  και σημαντικότερη φάση της ελληνικής υπερπόντιας μετανάστευσης οι Λήμνιοι συμμετείχαν ενεργά.Σημαντικό λόγο σε αυτό έπαιξαν οι εφοπλιστικές εταιρείες καθώς και τα  μεταναστευτικά γραφεία τα οποία διαφήμιζαν με πολύχρωμα πόστερ και στα πιο απομακρυσμένα χωριά του νησιού την Αμερική ως τη γη της επαγγελίας.Τα χρόνια ήταν ιδιαίτερα δύσκολα αλλά η ελπίδα υπήρξε το διαβατήριο που ώθησε πολλούς Λήμνιους να επιλέξουν το δρόμο της μετανάστευσης.

Το έτος 1889 o πληθυσμός της χώρας ήταν  2.187.208 κάτοικοι, το  1896  ανερχόταν σε 2.449.506 και το  1907σε  2.691.952. Η αύξηση που σημείωσε ο πληθυσμός ήταν αρκετά μεγάλη καθώς λόγω αντιξοοτήτων η γη δεν μπορούσε να συντηρήσει όλο αυτό τον πληθυσμό. Σε άρθρο της η εφημερίδα «Λήμνος» με τον τίτλο «η Κατάσταση στο Νησί είναι απελπιστική» αναφέρεται στην αύξηση των τιμών των αναγκαίων για επιβίωση καθώς και στην εγκατάλειψη των οικογενειών λόγω των επιστράτων. Κυρίαρχος παντού ήταν ο οικονομικός και ψυχολογικός μαρασμός.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο φιλόδοξοι και ικανοί Λήμνιοι, οι πιο άξιοι και δυνατοί, πήραν το δρόμο της υπερπόντιας μετανάστευσης. Το γεγονός ότι δεν φοβήθηκαν να διασχίσουν τον Ωκεανό των 8000 μιλίων, να αναζητήσουν εργασία, κατοικία, μια νέα ζωή σε ένα άγνωστο, παράξενο, αστραφτερό και καινούργιο περιβάλλον χωρίς τη δυνατότητα της επικοινωνίας τους καθιστά ξεχωριστούς.Ο ναύλος στοίχιζε γύρω στα 40 δολάρια και η διάρκεια του ταξιδιού ήταν 3 εβδομάδες, δηλαδή περίπου 21 ημέρες.

Τα υπερωκεάνεια αναχωρούσαν από τον Πειραιά και την Πάτρα ενώ μικρότερα πλοία αναχωρούσαν από την Ερατίνη και την Καλαμάτα για να τους μεταφέρουν στην Νάπολη της Ιταλίας κι από εκεί να επιβιβαστούν σε υπερωκεάνεια με προορισμό την Αμερική.Στις αποσκευές τους οι Λήμνιοι κουβαλούσαν ένα πάπλωμα ενισχυμένο με ντόπιο βαμβάκι, ένα τορβά παξιμάδια καθώς και μερικά μελίπαστα τυριά για το ταξίδι.

Η άφιξη τους στο Eliss Island ήταν περιπετειώδης καθώς  ταλαιπωρημένοι όπως ήταν έπρεπε να υποστούν  υγειονομικό έλεγχο κι έλεγχο κοινωνικών φρονημάτων. Ο υγειονομικός έλεγχος διάρκειας τριάντα δευτερολέπτων θα τους επέτρεπε την είσοδο ή όχι στην Αμερική. Ο ένας στους πέντε επιβάτες θα λάμβανε στα ενδύματα του το σημάδι με λευκή κιμωλία που όριζε την ανεπάρκεια της υγείας του. Στη συνέχεια ακολουθούσε η καταγραφή.

Στη καταγραφή πολλά ονοματεπώνυμα άλλαξαν. Οι Λήμνιοι μετανάστες δεν μιλούσαν αγγλικά και καθώς ήταν κουρασμένοι, ταλαιπωρημένοι και φοβισμένοι ο ένας πίσω από τον άλλο χαμηλόφωνα ψέλλιζε το όνομα το. Σημειώθηκαν τότε πολλά λάθη καθώς οι υπάλληλοι είτε δεν άκουγαν καλά λόγω της πολυκοσμίας είτε οι μετανάστες καθώς βρίσκονταν σε σύγχυση απαντούσαν εσφαλμένα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η 20χρονη Λήμνια Ελισάβετ γεννηθείσα το 1889 που καταγράφηκε με το επώνυμο Έλληνα καθώς η ίδια αναφερόταν στην εθνικότητα της. Όταν έπαιρναν την πολυπόθητη άδεια οι Λήμνιοι  εγκαθίσταντο  κυρίως στη Νέα Υόρκη, το Νιου Τζέρσεϊ, την Πενσυλβάνια και το Μέρυλανντ.Οικογένειες ολόκληρες μετοικίζουν στην Αμερική. Το 1909 μια ομάδα Λήμνιων επιβιβάζονται από το λιμάνι της Πάτρας στο Υπερωκεάνειο «Πατρίς» με προορισμό τη Νέα Υόρκη. Ανάμεσα στους επιβάτες  ο 38χρονος Γεώργιος Κριαρής(γεν.1871) με τον 15χρονο γιο του Δημήτριο (γεν1894), ο 35χρονος Αντώνιος Κριαρής, ο 17χρονος Αναστάσιος Αβρακώτος (γεν.1892),ο 35χρονος Παναγιώτης Παλαιολόγος, ο 28χρονος Χαράλαμπος Τριανταφύλλου (γεν.1881) ο οποίος θα διέμενε στον φίλο του Παναγιώτη Νοταρά, η 22χρονη Σοφία Κωνστανέλλη (γεν.1887) η οποία θα διέμενε στον αδελφό της Θεόδωρο, η 29χρονη Μαρία Στήρου(γεν1889), ο 33χρονος Κίσσος Σιδεράς(γεν.1876), η 20χρονη Ελισάβετ Έλληνα(γεν.1889) η οποία θα διέμενε στον αδελφό της Φώτιο, ο 17χρονος Αγοραστός Μπακίρης(γεν.1892) κι ο 35χρονος Κωνσταντίνος Καραγιάννης (γεν.1874) τον οποίο θα φιλοξενούσε στη Νέα Υόρκη ο εξάδελφος του Γαρυφάλλου.Αρχικά ζουν ομαδικά, αμείβονται ελάχιστα και προσπαθούν να συγκεντρώσουν χρήματα για να τα στείλουν και να στηρίξουν την οικογένεια τους στην πατρίδα.

Θεωρούν ότι η διαμονή τους θα είναι σύντομη, τόση όση να συγκεντρώσουν ένα ποσό 2000-3000 δολαρίων και να επιστρέψουν στη Λήμνο. Αργότερα όμως καθώς θα αναγκαστούν να εγκαταλείψουν την ιδέα της επιστροφής και μετά την πρώτη και δύσκολη περίοδο προσαρμογής  θα ενταχθούν στην αμερικάνικη κοινωνία.

Ευαγγελία Χ.Λιάπη